Tìm kiếm bài viết

Một số bài tập luyện phát âm cho bé hiệu quả tại nhà

Phát triển ngôn ngữ cho trẻ chậm nói là một hành trình đòi hỏi sự kiên trì, đúng cách và đúng thời điểm. Trong đó, việc rèn luyện khẩu hình miệng, kết hợp cử động, âm thanh và cảm xúc đóng vai trò nền tảng giúp trẻ bật âm, tạo âm và dần tiến tới sử dụng ngôn ngữ có ý nghĩa. Nếu bạn đang tìm kiếm một số bài tập luyện phát âm cho bé đơn giản mà hiệu quả, bài viết này chính là dành cho bạn.

8 Nhóm bài tập luyện phát âm cơ bản, dễ áp dụng tại nhà cho bé

Bài 1: Bài tập khẩu hình miệng - nền tảng phát âm chuẩn

Đây là nhóm bài tập luyện phát âm quan trọng hàng đầu, giúp tăng cường sự linh hoạt của môi, lưỡi, hàm – tiền đề để bé bật âm chính xác. Giúp cơ quan phát âm của trẻ hoạt động trơn tru.

Cách thức thực hiện: Giáo viên hoặc phụ huynh làm mẫu chậm rãi, rõ ràng từng động tác. Trẻ sẽ nhìn và bắt chước theo.

Cắn môi dưới: Giúp môi dưới linh hoạt.
Há miệng thật to: Rèn luyện cơ hàm và độ mở của miệng.
Tròn môi: Tạo hình chữ O bằng cách nhấn nhẹ vào má, giúp môi chuẩn bị cho các âm tròn như "O", "U".
Chu môi: Chu môi càng dài càng tốt, rèn luyện cơ môi cho các âm "U", "Ô", "PH".
Lè lưỡi: Lè lưỡi càng dài càng tốt, tăng cường sự linh hoạt của lưỡi.
Liếm môi: Liếm môi trên, dưới, trái, phải theo các hướng khác nhau.
Đánh lưỡi: Di chuyển lưỡi lên, xuống, trái, phải trong khoang miệng.
Hút ống hút: Bắt đầu từ ống to đến ống nhỏ. Bài tập này giúp bé luyện hít hơi sâu, kiểm soát luồng hơi.
Thổi: Thổi bong bóng xà phòng, giấy vụn, còi, nến… Kỹ thuật thổi giúp luyện kỹ năng đẩy hơi ra ngoài, rất quan trọng cho việc phát âm.
Mút kẹo – mút thìa: Rèn luyện sự phối hợp của môi và lưỡi.
Phồng má – di chuyển hơi qua hai má: Kiểm soát luồng hơi trong miệng.
Chạm lưỡi vào các vị trí khác nhau trong miệng: Tăng cường độ chính xác của lưỡi.
Lưỡi đặt lên hàm răng trên: Để chuẩn bị cho việc phát âm các âm như "L".
Mím môi (âm M), Bặp môi (âm B, P), Chu môi thổi phù (âm PH): Thực hành các động tác cụ thể cho từng nhóm âm.
Cắn nhai: Luyện độ linh hoạt cơ hàm.

Bài 2: Phát âm đơn giản theo lệnh - Kích thích phản xạ tạo âm

Nhóm bài tập này nhằm kích thích phản xạ tạo âm thông qua các âm thanh vui nhộn, tạo sự hứng thú cho trẻ.

Vỗ nhẹ miệng – nói “oa oa”: Tạo âm thanh to, rõ.
Tặc lưỡi – như tiếng lách cách: Luyện tập cơ lưỡi.
Tróc lưỡi – “tróc tróc…”: Một dạng khác của luyện lưỡi.
Hôn gió – “chụt chụt”: Tạo âm bật môi, kết hợp với cử chỉ.
Phun mưa – làm điệu bộ phun mưa như bé sơ sinh: Vừa vui nhộn vừa luyện cách điều khiển hơi và môi.

Bài 3: Kết hợp khẩu hình và phát âm - Xây dựng từ vựng cơ bản

Đây là bài tập giúp trẻ kết nối giữa cử động miệng và âm thanh, tạo ra các âm cơ bản. Lưu ý quan trọng:

Bắt đầu với 3 âm dễ nhất.
Kiên trì lặp lại nhiều lần.
Không ép trẻ, chỉ tạo điều kiện để trẻ bắt chước một cách tự nhiên.

Ví dụ bài tập:

A (há miệng): Vừa há miệng vừa phát âm "A".
O (tròn miệng): Vừa tròn miệng vừa phát âm "O".
U (chu môi): Vừa chu môi vừa phát âm "U".
HỜ, HA, HO, HU: Vừa há miệng vừa đẩy hơi để phát âm các âm này.
BỜ, BA, BO, BU: Vừa bặp môi vừa phát âm các âm này.
MỜ, MA, MO, MU: Vừa mím môi vừa phát âm các âm này.
LỜ, LA, LO, LU: Vừa uốn lưỡi vừa phát âm các âm này.

Bài 4: Phát âm kết hợp ngữ liệu - Luyện giọng điệu tự nhiên

Nhóm bài tập này giúp trẻ cảm nhận độ cao thấp, trầm bổng của tiếng nói, chuẩn bị cho kỹ năng nói tự nhiên và có cảm xúc sau này.

À – Á – A / Ò – Ó – O / Ù – Ú – U: Luyện thay đổi cao độ giọng cho cùng một nguyên âm.
HA – HÀ – HÁ / HU – HÙ – HÚ: Luyện cao độ với các âm tiết khác nhau.
BA – BÀ – BÁ / MA – MÀ – MÁ: Tiếp tục luyện cao độ với các âm dễ.
LÀ – LÁ – LA: Luyện cao độ với âm "L".

Bài 5: Giả vờ tiếng động vật - Học mà chơi, Chơi mà học

Đây là một trong một số bài tập luyện phát âm cho bé rất hiệu quả, phát triển kỹ năng bắt chước và mở rộng vốn từ thông qua trò chơi tưởng tượng và âm thanh.

Chó: Gâu gâu
Vịt: Cạp cạp
Gà: Ò ó o
Mèo: Meo meo
Chuột: Chít chít
Lợn: Éc éc

Bài 6: Phát âm qua trò chơi - Vừa vui vừa kích thích ngôn ngữ

Tận dụng chuyển động và hành động cụ thể để kết hợp phát âm, tạo sự hứng thú và liên hệ thực tế cho trẻ.

Chi chi chành chành → “Chi chi”: Kết hợp lời bài hát đồng dao.
Ù à ù ập → “Ập”: Tạo âm bật khi chơi ú òa.
Chạm cốc → “Giô” – uống “Khà”: Kết hợp hành động cụ thể với âm thanh.
Xếp khối rồi đổ → “Ầm”: Tạo âm thanh mô phỏng hành động.
Xe hơi chạy → “Bin bin”: Bắt chước tiếng còi xe.
Tàu hoả → “Tu tu”: Bắt chước tiếng còi tàu.
Nằm xuống → “Ình”: Tạo âm thanh khi nằm xuống.

Bài 7: Đọc thơ, hát vuốt đuôi - Khuyến khích giao tiếp

Dùng các bài thơ, bài hát có cấu trúc đơn giản, âm tiết dễ (ví dụ: Yêu mẹ, Bắp cải xanh, Bài thơ chữ B…). Đây là phương pháp giúp trẻ làm quen với vần điệu và cấu trúc câu.

Đọc đi đọc lại nhiều lần để trẻ quen thuộc.
Ngắt nhịp cuối câu để bé đọc nối tiếp (vuốt đuôi), khuyến khích trẻ hoàn thành câu.
Giai đoạn đầu: Trẻ biết nói chưa chắc đã hiểu nghĩa → vẫn cần tiếp tục hỗ trợ giao tiếp có ý nghĩa thông qua các hoạt động khác.

BÀi 8: Tập nói từ thường và ứng dụng vào ngữ cảnh - Giao tiếp thực tế

Nhóm bài tập này giúp trẻ đưa các âm đã học vào giao tiếp thực tế hàng ngày, gắn liền với các tình huống cụ thể.

Ạ: Dạy trẻ khoanh tay cúi đầu và “ạ” → luyện phát âm kết hợp với hành vi xã hội.
Dạ: Khi được gọi tên → đáp lời bằng “dạ”, rèn luyện phản xạ ngôn ngữ.
1, 2, 3…: Dùng để khởi động mọi hoạt động trẻ thích → kích hoạt phát âm “ba” một cách tự nhiên.

Lưu ý quan trọng cho giáo viên và phụ huynh khi dạy luyện phát âm cho bé

Không yêu cầu chỉnh âm ngay lập tức – chỉ cần trẻ phát ra âm là một thành công.
Luôn giao tiếp mắt – miệng – miệng: nhìn vào mắt trẻ, sau đó cho trẻ nhìn vào miệng của bạn, và khuyến khích trẻ nhìn vào miệng của chính mình trong gương.
Kết hợp âm thanh hấp dẫn (chuông, còi, điện thoại…) để thu hút sự chú ý.
Ghi âm trẻ và bật lại cho bé nghe, giúp trẻ nhận diện giọng nói của mình.
Tận dụng mọi cơ hội gợi âm tự nhiên trong cuộc sống hàng ngày (ăn: “măm măm”, kêu “ồ” khi bất ngờ…).
Luôn động viên, khen ngợi những nỗ lực dù là nhỏ nhất – tránh so sánh hoặc chê bai làm trẻ mất tự tin.

Lời kết

Mỗi âm thanh trẻ phát ra đều là một bước tiến quý giá trên hành trình phát triển ngôn ngữ. Đừng vội vàng, đừng đặt kỳ vọng “nói cho rõ” hay “nói cho hay” ngay từ đầu. Hãy kiên nhẫn lắng nghe, tạo điều kiện, khuyến khích và cùng con từng ngày – từng âm – từng lời, ngôn ngữ sẽ nảy mầm từ chính tình yêu thương và sự kết nối mỗi ngày. Hy vọng một số bài tập luyện phát âm cho bé này sẽ giúp ích cho ba mẹ trên hành trình phát triển ngôn ngữ của con. Hãy theo dõi KiddiHub để biết thêm nhiều thông tin hữu ích nhé.

Đăng bởi:

Nhóm công khai

102K thành viên

20+ bài viết mỗi ngày

Từ trong bụng đến giảng đường