Tìm kiếm bài viết

Báo động: Trẻ chậm nói, rối loạn ngôn ngữ – Hệ quả từ chính hành vi của người lớn

Chào các bậc phụ huynh, tôi là Ngô Văn Bắc – Thạc sĩ Tâm lý Giáo dục, chuyên nghiên cứu về phát triển ngôn ngữ ở trẻ mầm non.
Thời gian gần đây, tôi nhận được rất nhiều câu hỏi từ ba mẹ như:

"Tại sao con em 3 tuổi rồi vẫn chưa nói rõ?"
"Con không phản ứng khi được gọi tên, có phải bị rối loạn ngôn ngữ không?"
"Em lo quá, có phải con đang bị trẻ chậm nói rối loạn ngôn ngữ không thầy?"

Tôi rất đồng cảm với sự lo lắng của các ba mẹ. Và thật sự, đây không còn là trường hợp cá biệt nữa. Chậm nói và rối loạn ngôn ngữ ở trẻ đang ngày càng phổ biến, đặc biệt trong bối cảnh trẻ nhỏ tiếp xúc sớm với công nghệ.

Vấn đề không nằm ở trẻ – Mà nằm ở thói quen của người lớn

Chúng ta đang sống trong một xã hội bận rộn. Ba mẹ phải đi làm, ông bà thì lớn tuổi, giúp việc không đủ kiến thức chăm con. Và khi trẻ khóc, lười ăn hay quấy phá… chúng ta thường tìm đến một "công cụ thần kỳ": điện thoại và tivi.

Chỉ cần một chiếc điện thoại, trẻ có thể ngồi yên hàng giờ. Nhưng cái giá phải trả lại là sự im lặng kéo dài, ánh mắt vô hồn, và những dấu hiệu trẻ chậm nói rối loạn ngôn ngữ bắt đầu xuất hiện:

Không nói, không bắt chước lời nói
Không hiểu mệnh lệnh đơn giản
Thường xuyên chỉ tay hoặc kéo tay thay vì nói
Nói những từ không có nghĩa hoặc lặp đi lặp lại một cách vô thức

Não bộ trẻ hoạt động như thế nào trong giai đoạn học nói?

Từ 0–3 tuổi là giai đoạn vàng để phát triển ngôn ngữ. Lúc này, não bộ trẻ ghi nhận mọi thông tin như một chiếc máy chụp hình: hình ảnh đi kèm âm thanh sẽ tạo nên 1 đơn vị ngôn ngữ trong não.

Ví dụ: Khi ba mẹ chỉ vào hình con bò và nói “con bò”, trẻ sẽ tạo liên kết giữa hình ảnh + âm thanh → hình thành khái niệm.
Tuy nhiên, khi trẻ xem tivi, điện thoại – nơi có quá nhiều hình ảnh chuyển động, nhưng lời nói không rõ ràng, không tương tác, không đúng ngữ cảnh – não trẻ chỉ tiếp nhận hình ảnh mà không có ngôn ngữ đi kèm, lâu dần dẫn đến bệnh rối loạn ngôn ngữ ở trẻ.

Tại sao xem tivi và điện thoại lại nguy hiểm?

Clip hoạt hình không lời (như Tom & Jerry, Lava) không giúp phát triển ngôn ngữ

Các chương trình có hình ảnh – âm thanh không tương thích, khiến não bộ trẻ rối loạn

Trẻ chỉ nhìn mà không nói, không nghe lời chuẩn, không có phản hồi ngôn ngữ từ người thật

Dần dần, trẻ quen với thế giới một chiều và mất kỹ năng giao tiếp

tre-cham-noi-roi-loan-ngon-ngu — Xem TV quá nhiều dễ khiến trẻ chậm nói, rối loạn ngôn ngữ

Phụ huynh cần làm gì để phòng ngừa và hỗ trợ trẻ?

Là người làm trong ngành giáo dục mầm non hơn 10 năm, tôi xin chia sẻ một số giải pháp đơn giản nhưng hiệu quả để ba mẹ áp dụng:

Tắt TV, cất điện thoại khi ở bên con
Nói chuyện với trẻ thật nhiều, nói mọi lúc – mọi nơi, dùng ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu
Kể chuyện, hát, đọc thơ – những phương pháp tuyệt vời để kích thích ngôn ngữ
Cho trẻ đi lớp sớm – môi trường mẫu giáo với tương tác nhóm sẽ giúp trẻ bùng nổ vốn từ
Nếu nghi ngờ có vấn đề, đưa trẻ đi đánh giá chuyên môn sớm – càng sớm can thiệp, hiệu quả càng cao

Trẻ chậm nói, rối loạn ngôn ngữ - lời cảnh tỉnh cho chính ba mẹ

Trẻ chậm nói rối loạn ngôn ngữ không phải lỗi của trẻ. Đó là lời cảnh tỉnh cho chính người lớn – chúng ta đang quá phụ thuộc vào công nghệ để nuôi dạy con.

Đã đến lúc thay đổi, ngay từ những việc nhỏ nhất:
👉 Gác lại điện thoại – Cùng con chơi và trò chuyện nhiều hơn
👉 Lắng nghe con – Dù chỉ là những âm thanh đầu đời vụng về
👉 Cho con cơ hội được sống trong một môi trường giàu ngôn ngữ và yêu thương

Tôi là Ngô Văn Bắc – và tôi tin rằng, mỗi ba mẹ đều có thể trở thành “chuyên gia ngôn ngữ” cho chính con mình.
Nếu ba mẹ cần thêm tài liệu nhận biết dấu hiệu, bài tập phát triển ngôn ngữ tại nhà, hoặc địa chỉ can thiệp uy tín – hãy để lại bình luận, tôi sẽ hỗ trợ sớm nhất.

Đăng bởi:

Thạc sĩ Ngô Văn Bắc là một nhà hoạt động giáo dục mầm non uy tín, một trong số ít những người thầy chọn gắn bó với sự nghiệp giáo dục mầm non. Với niềm đam mê nghề nghiệp sâu sắc, thầy đã có nhiều đóng góp quan trọng cho ngành. Thầy từng là thành viên hội đồng thẩm định tài liệu chương trình Giáo dục mầm non của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tham gia vào việc xây dựng và cải tiến chương trình giảng dạy. Ngoài ra, thầy còn là giảng viên đào tạo và phát triển giáo viên, truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm cho các giáo viên Mầm Non.

Báo động: Trẻ chậm nói, rối loạn ngôn ngữ – Hệ quả từ chính hành vi của người lớn

Báo động: Trẻ chậm nói, rối loạn ngôn ngữ – Hệ quả từ chính hành vi của người lớn

Vấn đề không nằm ở trẻ – Mà nằm ở thói quen của người lớn

Não bộ trẻ hoạt động như thế nào trong giai đoạn học nói?

Tại sao xem tivi và điện thoại lại nguy hiểm?

Phụ huynh cần làm gì để phòng ngừa và hỗ trợ trẻ?

Trẻ chậm nói, rối loạn ngôn ngữ - lời cảnh tỉnh cho chính ba mẹ

Bài viết liên quan