Tìm kiếm bài viết

Cách dạy trẻ thể hiện nhu cầu bằng lời nói: Cẩm nang cho cha mẹ và thầy cô

Ngôn ngữ diễn đạt là một nội dung vô cùng quan trọng trong chương trình giáo dục trẻ đặc biệt. Và việc dạy trẻ diễn đạt nhu cầu bằng lời nói là một kỹ năng quan trọng trong quá trình phát triển ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ. Trẻ đặc biệt khi đã có ngôn ngữ nói, nhưng trẻ thường có xu hướng im lặng/ lảng tránh hoặc tự ý làm khi có nhu cầu cần sự giúp đỡ. Nhiệm vụ của ba mẹ và thầy cô là cần khích lệ trẻ nói bằng các từ khóa, rồi dần dần phát triển thành câu đơn.

Dưới đây là những lưu ý và phương pháp hữu ích giúp cha mẹ và thầy cô dạy trẻ thể hiện nhu cầu bằng lời nói một cách tự tin và rõ ràng.

1. Điều đầu tiên đó là tuyệt đối không đáp ứng ngay lập tức yêu cầu của trẻ.

Khi trẻ chỉ trỏ hoặc kéo tay để bày tỏ mong muốn (ví dụ: muốn lấy đồ chơi trên cao), đừng vội vàng thực hiện ngay. Đây là cơ hội vàng để khuyến khích con nói ra nhu cầu của mình.

Ví dụ: Nếu con chỉ vào chiếc máy bay trên kệ, hãy gợi ý: "Con muốn gì? Con nói đi."

Từ khóa ban đầu: "máy bay"
Phát triển thành câu: "Mẹ ơi, con muốn lấy máy bay" hoặc "Mẹ lấy máy bay giúp con."

Việc này giúp trẻ nhận ra rằng để đạt được điều mình muốn, con cần phải dùng lời nói.

2. Kiên nhẫn và khen ngợi kịp thời

Kiên nhẫn không chỉ là một đức tính tốt, mà là một yêu cầu bắt buộc và là phương pháp cốt lõi khi làm việc với trẻ đặc biệt. Quá trình phát triển ngôn ngữ cần thời gian và sự lặp lại. Hãy bắt đầu từ việc dạy con những từ khóa cơ bản nhất, phát âm thật rõ ràng, chậm rãi và nhấn mạnh để trẻ dễ dàng lắng nghe và bắt chước. Đây chính là nền tảng vững chắc để con dần hình thành các câu đơn, sau đó là những câu phức tạp hơn.

Mỗi khi con có bất kỳ nỗ lực nào trong việc nói ra nhu cầu của mình, dù chỉ là một tiếng bập bẹ, một từ còn chưa rõ, hãy khen ngợi con ngay lập tức, thật nhiệt tình và cụ thể: "Tuyệt vời quá! Con nói giỏi chưa này! Con đã nói 'máy bay' rõ ràng rồi đấy! Vỗ tay hoan hô nào!". Lời khen chân thành, đúng lúc và đủ lớn chính là động lực mạnh mẽ nhất, khuyến khích con tự tin hơn, muốn tiếp tục cố gắng và khao khát được thể hiện nhu cầu bằng lời nói nhiều hơn nữa.

3. Tạo tình huống thiếu hụt có chủ đích.

Cuộc sống hàng ngày ẩn chứa vô vàn cơ hội để dạy trẻ thể hiện nhu cầu bằng lời nói. Hãy chủ động tạo ra những tình huống thiếu hụt nhỏ bé, quen thuộc để con tự nhận ra và bày tỏ mong muốn.

Ví dụ: Bạn chuẩn bị bữa ăn cho con, đầy đủ cơm và thức ăn, nhưng "quên" chiếc thìa.

Bạn có thể hỏi: "Ôi, bát ăn của con thiếu gì nhỉ?"
Gợi ý thêm: "Cái gì dùng để xúc ăn nhỉ?"
Nếu con chưa nói đúng, bạn hãy hỗ trợ con phát âm: "Cái thìa!"

Cách này không chỉ giúp con học cách dạy trẻ thể hiện nhu cầu bằng lời nói mà còn giúp con nhận biết chức năng của đồ vật một cách tự nhiên.

4. Tạo tình huống để trẻ “gặp khó khăn”.

Những trở ngại nhỏ nhặt trong cuộc sống thường ngày chính là thời điểm lý tưởng để khuyến khích con giao tiếp.

Khi con muốn vào phòng nhưng cửa đang bị khóa: "Con nói đi, 'Bố ơi! Bố mở cửa giúp con!'"
Khi con muốn lấy đồ trong ba lô nhưng không kéo được khóa: "Con nói đi, 'Mẹ mở ba lô giúp con ạ!'"

Những lời gợi ý đúng lúc này sẽ biến khó khăn thành cơ hội để con chủ động thể hiện nhu cầu bằng lời nói.

5. Đừng ngại, hãy dạy con biết thể hiện nhu cầu đi vệ sinh đúng cách.

Nhiều phụ huynh cảm thấy băn khoăn hoặc e ngại khi dạy con về nhu cầu vệ sinh cá nhân. Tuy nhiên, đây là một phần vô cùng quan trọng của việc dạy trẻ thể hiện nhu cầu bằng lời nói một cách toàn diện.

Dạy con hiểu rõ khái niệm "khô/ướt" và "sạch/bẩn": Khi con lỡ đi vệ sinh ra quần, ra sàn nhà hoặc giường, đừng trách mắng. Hãy nắm lấy cơ hội đó để chỉ vào và nói một cách nhẹ nhàng nhưng dứt khoát: "Bẩn này, ướt hết rồi này! Xấu lắm, không yêu đâu!". Sau đó, hướng dẫn con tự lau dọn (các bạn trên 2 tuổi hoàn toàn có thể được dạy cầm khăn lau nước tiểu). Dần dần, con sẽ hiểu rõ hơn về việc giữ vệ sinh cá nhân và muốn tránh cảm giác "ướt, bẩn".
Tinh ý nắm bắt biểu hiện của trẻ: Hãy là một người quan sát nhạy bén. Khi thấy con có những biểu hiện như nhăn nhó, bồn chồn, hoặc bắt đầu đung đưa, bạn hãy ngay lập tức hỏi con: "Con muốn đi tè đúng không?"
Gợi nhắc con nói ra nhu cầu: Sau khi xác nhận, tiếp tục gợi ý: "Vậy thì con nói với mẹ thế nào?" và sau đó nhắc từ khóa: "Mẹ ơi!" hoặc "Con muốn đi tè". Lặp lại quy trình này sẽ giúp con hình thành mối liên hệ giữa cảm giác cơ thể và việc nói ra nhu cầu.

Lời kết

Ngôn ngữ là nhịp cầu kết nối, là con đường để trẻ khám phá và thể hiện bản thân, là nền tảng cho mọi sự phát triển. Từ những nhận thức ban đầu, đến việc hình thành ngôn ngữ tiếp nhận (khả năng hiểu), tất cả đều là nền tảng vững chắc để ngôn ngữ diễn đạt (khả năng nói) của trẻ trở nên phong phú, đa dạng và mạnh mẽ hơn. Với trẻ đặc biệt, mỗi tiếng nói cất lên là một kỳ tích, một bước tiến bộ đáng trân trọng và ghi nhận.

Hy vọng rằng, với sự bình tâm, kiên trì, và tình yêu thương vô bờ bến, cha mẹ và thầy cô sẽ tiếp tục hành trình dạy trẻ thể hiện nhu cầu bằng lời nói, giúp con tự tin hơn, hạnh phúc hơn, và kết nối trọn vẹn hơn với thế giới xung quanh mỗi ngày.

Đăng bởi:

Nhóm công khai

102K thành viên

20+ bài viết mỗi ngày

Từ trong bụng đến giảng đường