Siêu ưu đãi đầu năm chỉ có trên KiddiHub

Giảm 100% học phí tháng đầu
0 giờ : 0 phút : 0 giây
Tìm kiếm bài viết

Tiêm phòng dại cho trẻ em có hại không?

Đăng vào 06/03/2025 - 21:55:07

109

Mục lục

Xem thêm

Tiêm phòng dại cho trẻ em có hại không?

Tiêm phòng dại cho trẻ em có hại không là một câu hỏi khiến nhiều bậc phụ huynh băn khoăn khi xem xét việc tiêm vắc xin cho con mình. Trong khi việc tiêm phòng dại có thể là một phương án phòng ngừa hiệu quả đối với những nguy cơ từ động vật hoang dã hoặc thú cưng bị nhiễm bệnh, nhiều người vẫn lo lắng về các tác dụng phụ có thể xảy ra. KIDDIHUB đã tổng hợp các thông tin chi tiết về vấn đề này, hãy cùng tìm hiểu để có thêm kiến thức và sự an tâm.

Vắc xin dại là gì?

Vắc xin dại là loại vắc xin giúp kích thích hệ miễn dịch của cơ thể, tạo ra các kháng thể để chống lại virus dại. Những kháng thể này sẽ nhận diện và tiêu diệt virus dại, từ đó bảo vệ người tiêm khỏi nguy cơ mắc bệnh dại.

Vắc xin dại là gì

Vắc xin dại có thể ngăn ngừa virus lây nhiễm nếu được tiêm phòng sớm, trước khi tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh. Nếu bị động vật cắn, việc tiêm phòng dại cần thực hiện càng sớm càng tốt. Tuyệt đối không chủ quan, vì virus dại có thời gian ủ bệnh kéo dài từ vài ngày đến vài tháng, hoặc thậm chí là một năm. Trong giai đoạn này, cơ thể không biểu hiện triệu chứng vì virus chưa tấn công não.

Nếu bệnh nhân không tiêm phòng dại khi virus đã xâm nhập vào não, các triệu chứng nghiêm trọng sẽ xuất hiện ngay lập tức và nguy cơ tử vong gần như là 100%. Lúc này, vắc xin không còn hiệu quả trong việc điều trị.

Tiêm phòng dại cho trẻ em có hại không?

Bệnh dại là một bệnh lý hiếm gặp, vì vậy nhiều bậc phụ huynh lo lắng liệu tiêm phòng dại cho trẻ em có hại không? 

Tiêm phòng dại không có hại. Vì vắc xin phòng dại được sản xuất và phát triển từ virus gây bệnh dại đã chết và nó hoàn toàn không có khả năng gây bệnh dại, không gây mất trí nhớ hoặc các vấn đề về thần kinh như lời đồn

Tiêm vaccine phòng dại cho trẻ em có ảnh hưởng xấu không

Để hiểu rõ hơn về lợi ích cũng như những thắc mắc xoay quanh việc tiêm vắc-xin phòng bệnh dại, chúng ta cần đi sâu vào những nghiên cứu, thông tin khoa học và những lời khuyên từ các chuyên gia y tế.

Việc tiêm vắc xin phòng dại có thể gây một số phản ứng phụ, trong đó phản ứng dị ứng là phổ biến nhất. Tuy nhiên, vắc xin phòng dại được chế tạo từ virus dại đã được làm bất hoạt, do đó không thể gây ra bệnh dại. Vì vậy, nguy cơ gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc tử vong sau khi tiêm phòng dại là rất thấp.

Một số phản ứng có thể xảy ra sau khi tiêm phòng dại bao gồm:

  • Vị trí tiêm vắc xin có thể bị đau, sưng, đỏ hoặc ngứa.
  • Một số triệu chứng như chóng mặt, buồn nôn cùng với đau đầu, đau cơ, đau bụng, đau khớp có thể xuất hiện.
  • Cơ thể có thể nổi mề đay kèm theo sốt.

Nếu trẻ xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng, phụ huynh nên đưa trẻ đến các bệnh viện hoặc cơ sở y tế uy tín để được điều trị kịp thời và đúng cách.

Tiêm phòng dại cho trẻ em là biện pháp bảo vệ sức khỏe quan trọng và an toàn nếu được thực hiện đúng cách. Hy vọng thông tin trên giúp phụ huynh yên tâm về việc tiêm phòng cho con em mình.

Tiêm vaccine phòng dại gây tác dụng phụ gì?

Với công nghệ sản xuất tiên tiến, hiện nay vaccine phòng bệnh dại đảm bảo an toàn và hiệu quả bảo vệ cao. Vaccine dại đang sử dụng tại Việt Nam hoàn toàn nhập khẩu, là loại vaccine tế bào an toàn, mang lại hiệu quả bảo vệ tốt chống lại bệnh dại và không gây hại cho sức khỏe.

Vaccine dại không có chống chỉ định trong bất kỳ trường hợp nào, kể cả đối với bà mẹ mang thai, đang cho con bú, trẻ sơ sinh hay người mắc bệnh mãn tính hoặc cấp tính. Nếu bị chó mèo cắn, mọi đối tượng đều có thể tiêm vaccine mà không gây ảnh hưởng đến thai nhi hay sức khỏe của người tiêm.

Một số phản ứng sau khi tiêm, tương tự như các loại vaccine dịch vụ khác, có thể bao gồm sưng, nóng, đỏ, đau tại vị trí tiêm hoặc thỉnh thoảng sốt nhẹ, mệt mỏi. Tuy nhiên, các phản ứng phụ nghiêm trọng chưa từng ghi nhận trong 20 năm qua kể từ khi sử dụng các loại vaccine công nghệ mới này. Vì vậy, những người bị chó, mèo cắn có thể hoàn toàn yên tâm khi tiêm vaccine dại hiện nay.

Thời điểm nào cần tiêm vaccine phòng dại cho trẻ?

Việc tiêm phòng dại cho trẻ là một biện pháp bảo vệ quan trọng. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh vẫn băn khoăn không biết khi nào là thời điểm cần tiêm phòng dại cho trẻ. Hãy cùng tìm hiểu về vấn đề này để đảm bảo an toàn cho con em mình.

Thời điểm nào cần tiêm vaccine phòng dại cho trẻ
  • Bệnh dại không phổ biến, trẻ chỉ có nguy cơ nhiễm bệnh khi bị động vật mắc bệnh cắn. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc tiêm vắc xin phòng dại để bảo vệ trẻ trong trường hợp bị phơi nhiễm.
  • Theo các bác sĩ chuyên khoa, khi trẻ bị động vật cắn hoặc tiếp xúc với nước bọt của động vật nghi ngờ bị dại, cần rửa vết thương bằng nước sạch ngay lập tức. Sau đó, sử dụng dung dịch sát khuẩn, xà phòng hoặc cồn iodine để vệ sinh vết thương trong khoảng 15 phút để tiêu diệt virus.
  • Sau đó, đưa trẻ đến cơ sở y tế để được điều trị bằng huyết thanh kháng dại và tiêm vắc xin phòng dại càng sớm càng tốt. Thời gian vàng để phòng ngừa bệnh dại là từ 24 - 48 giờ sau khi bị cắn. Nếu để quá lâu, hiệu quả điều trị sẽ giảm và nguy cơ tổn thương tế bào thần kinh tăng cao.
  • Động vật mắc bệnh dại thường sống không quá 1 tuần, nếu sau 10 ngày chúng vẫn khỏe mạnh thì không có nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, nếu động vật chết, bị giết hoặc chạy mất, phụ huynh cần tiêm phòng cho trẻ để phòng ngừa bệnh.
  • Trường hợp trẻ bị cắn gây tổn thương nặng, đặc biệt ở các khu vực như đầu, mặt, cổ, hoặc các vùng mạch máu lớn, cần tiêm vắc xin ngay lập tức, vì virus có thể phát tán nhanh trong những vùng này, gây nguy cơ tử vong cao.

Việc tiêm phòng dại cho trẻ là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là khi trẻ có nguy cơ tiếp xúc với động vật nghi ngờ mắc bệnh. Hy vọng các thông tin trên giúp phụ huynh hiểu rõ hơn về thời điểm cần tiêm phòng cho trẻ.

Bị chó mèo cắn sau bao lâu thì cần tiêm vaccine phòng dại?

Khi bị chó hoặc mèo cắn, việc tiêm vaccine phòng dại ngay lập tức là rất quan trọng. Thời gian tốt nhất để tiêm là trong vòng 6 giờ đầu sau khi bị cắn. 

Bị chó mèo cắn sau bao lâu thì cần tiêm vaccine phòng dại

Tương tự như các loại thuốc và vaccine khác, người tiêm cần lưu ý một số điều quan trọng khi tiêm vaccine phòng dại.

  • Thực hiện đầy đủ lịch tiêm chủng theo quy định.
  • Tránh sử dụng các loại thuốc có tác dụng ức chế hoặc làm suy yếu hệ miễn dịch, như thuốc trị sốt rét, thuốc điều trị ung thư, hay corticoid. Việc suy giảm miễn dịch có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất kháng thể cần thiết sau khi tiêm phòng dại.
  • Cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể, bổ sung các vitamin và khoáng chất cần thiết.
  • Tránh tiêu thụ các đồ uống có cồn như rượu, bia, và các chất kích thích như thuốc lá.
  • Hạn chế các hoạt động thể chất cường độ cao hoặc công việc nặng nhọc.
  • Đảm bảo nghỉ ngơi đầy đủ, uống đủ nước, và có thể sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn nếu có các triệu chứng như đau, sưng, mẩn đỏ tại vị trí tiêm, hoặc sốt nhẹ.

Khi bị chó hoặc mèo cắn, tiêm vaccine phòng dại là một biện pháp quan trọng để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm bệnh. Việc tiêm phòng cần được thực hiện càng sớm càng tốt, tốt nhất là trong vòng 24 giờ sau khi bị cắn.

Lịch tiêm phòng dại cho trẻ

Ba mẹ cần nắm rõ lịch tiêm phòng dại cho trẻ trong chương trình tiêm chủng để bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ mắc bệnh dại, đảm bảo sức khỏe và an toàn cho con em mình.

Lịch tiêm phòng dại cho trẻ

Phác đồ tiêm bắp phòng dại

  • Lịch tiêm phòng cho bé trong trường hợp dự phòng trước phơi nhiễm bao gồm 3 liều cơ bản (0,5ml/liều) vào các ngày 0, 7 và 28. Sau đó, sẽ tiêm nhắc lại sau 1 năm và tiêm mũi tiếp theo sau mỗi 5 năm.
  • Trong trường hợp tiêm dự phòng sau khi phơi nhiễm, bé sẽ tiêm 5 mũi vaccine dại (0,5ml/liều) vào các ngày 0, 3, 7, 14 và 28. Nếu trẻ đang ở mức độ phơi nhiễm độ III, cần tiêm kết hợp với Immunoglobulin dại.
  • Nếu trẻ đã tiêm phòng dại trong vòng 5 năm qua, sẽ tiêm 2 liều vào các ngày 0 và 3.
  • Nếu trẻ đã tiêm phòng nhưng không đều hoặc quá 5 năm, cần tiêm đủ 5 mũi vào các ngày 0, 3, 7, 14, 28 và kết hợp với Immunoglobulin nếu cần thiết.

Phác đồ tiêm da phòng dại

Phác đồ tiêm phòng dại bằng vắc-xin hoàn nguyên với liều 0.1ml qua da được thực hiện theo các bước như sau:

  • Nếu trẻ chưa được tiêm phòng dại, cần tuân theo phác đồ “2-2-2-0-1-1”.
  • Cần tiêm 2 mũi phòng dại dưới da ở 2 vị trí khác nhau vào các ngày 0, 3, 7.
  • Tiêm 1 mũi phòng dại dưới da tại một vị trí vào ngày 28 hoặc 30 và ngày thứ 90.
  • Nếu trẻ đã tiêm phòng dại trước đó, sẽ tiêm mũi khẩn cấp 0,1ml vào các ngày 0 và 3.

Các loại vac-xin tiêm phòng dại cho trẻ hiện nay

Với sự phát triển của y học, nhiều loại vắc-xin tiêm phòng dại hiện nay đã ra đời, mang lại hiệu quả cao và an toàn hơn cho trẻ. Các loại vắc-xin này không chỉ giúp ngăn ngừa bệnh dại mà còn góp phần giảm thiểu nguy cơ mắc phải căn bệnh nguy hiểm này.

Các loại vac-xin tiêm phòng dại cho trẻ hiện nay

Vắc-xin dại thế hệ cũ

Vắc-xin dại thế hệ cũ Fuenzalida (Rabivax-II), do Công ty Vacxin & Sinh phẩm số II (Nha Trang-Khánh Hòa) sản xuất, đã chính thức ngừng sử dụng tại Việt Nam từ ngày 24/9/2007. Trong năm 2006, trong tổng số 400.000 ca tiêm vắc-xin phòng dại nội, đã có 8 ca gặp phải tai biến nghiêm trọng như liệt, viêm não, viêm tủy dị ứng và mất khả năng lao động. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khuyến cáo ngừng sử dụng loại vắc-xin này từ năm 1996 vì tỷ lệ phản ứng phụ cao.

Vắc-xin dại thế hệ mới

Hiện nay, nhiều loại vắc-xin dại thế hệ mới đã được nghiên cứu và sản xuất, mang đến lựa chọn an toàn và hiệu quả cho người dân. Dưới đây là 7 loại vắc-xin dại thế hệ mới đáng chú ý dành cho cả trẻ em và người lớn:

  • Vắc-xin Verorab phòng bệnh dại
    Sản xuất bởi tập đoàn Sanofi Pasteur (Pháp), Verorab là vắc-xin dại thế hệ mới được sản xuất trên tế bào vero tinh chế. Đây là vắc-xin tạo miễn dịch chủ động, được chỉ định tiêm ngừa trước và sau khi phơi nhiễm với virus dại. Verorab được khuyến cáo tiêm càng sớm càng tốt, giúp bảo vệ sức khỏe của cả người lớn và trẻ em.
  • Vắc-xin Abhayrab ngừa bệnh dại
    Vắc-xin Abhayrab, sản xuất bởi Human Biological Institute (Ấn Độ), là vắc-xin bất hoạt trên tế bào vero. Loại vắc-xin này giúp tạo miễn dịch chủ động, được chỉ định tiêm phòng trước khi tiếp xúc với virus dại hoặc ngay sau khi bị động vật nghi dại tấn công. Vắc-xin này hiện đang được sử dụng tại các trung tâm tiêm chủng dịch vụ tại Việt Nam.
  • Vắc-xin Indirab tiêm phòng dại
    Indirab là vắc-xin dại bất hoạt sản xuất bởi Bharat Biotech International Limited (Ấn Độ), được chỉ định tiêm dự phòng và điều trị sau khi phơi nhiễm virus dại cho tất cả các lứa tuổi.
  • Vắc-xin Rabipur phòng bệnh dại
    Rabipur, do Chiron Behring Vaccines Pvt. Ltd. (Ấn Độ) sản xuất, là vắc-xin tế bào tinh chế từ phôi gà, đáp ứng các yêu cầu an toàn và hiệu quả của WHO. Đây là vắc-xin đông khô, không chứa pyrogen, tá dược hoặc chất bảo quản.
  • Vắc-xin Speeda phòng bệnh dại
    Sản xuất bởi Liaoning Chengda Biotechnology (Trung Quốc), vắc-xin Speeda hiện vẫn được tiếp tục sản xuất và cung ứng ra thị trường, được chỉ định cho những người có nguy cơ tiếp xúc với virus dại.
  • Vắc-xin HDCV (Imovax, Sanofi Pasteur)
    Vắc-xin HDCV (Imovax) do Sanofi Pasteur sản xuất, là vắc-xin tế bào lưỡng bội an toàn, được khuyến cáo tiêm cho những người có nguy cơ cao như bác sĩ thú y, công nhân kiểm dịch động vật hoặc người đi du lịch đến các vùng có dịch dại.
  • Vắc-xin PCECV (RabAvert, Novartis)
    PCECV là vắc-xin sản xuất từ tế bào phôi gà tinh khiết do Novartis sản xuất, đã trải qua các khâu kiểm định nghiêm ngặt về chất lượng, hiệu lực và độ an toàn. Tuy nhiên, vắc-xin này hiện chưa được lưu hành tại Việt Nam.

Hướng dẫn chăm sóc đúng cách cho trẻ sau khi tiêm phòng dại 

Cha mẹ cần chăm sóc trẻ sau khi tiêm phòng dại một cách cẩn thận để giúp bé duy trì sức khỏe tốt, có thể học tập, vui chơi và tham gia các hoạt động sinh hoạt. 

Hướng dẫn chăm sóc đúng cách cho trẻ sau khi tiêm phòng dại

Dưới đây là các hướng dẫn chăm sóc cụ thể:

  • Cung cấp cho trẻ một môi trường thoải mái để giảm bớt lo lắng và căng thẳng sau khi tiêm.
  • Đảm bảo cho trẻ ngủ đủ giấc, khuyến khích trẻ đi ngủ sớm để có một giấc ngủ trọn vẹn.
  • Cung cấp chế độ ăn uống hợp lý, đầy đủ dưỡng chất để hỗ trợ sức khỏe của trẻ.
  • Sau khi tiêm, bố mẹ cần theo dõi kỹ các dấu hiệu và phản ứng của trẻ.
  • Nếu phát hiện bất thường, bố mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để kiểm tra và điều trị kịp thời.
  • Khi chăm sóc trẻ, bố mẹ nên mang đồ bảo hộ để tránh tiếp xúc với vết cắn hoặc nước bọt nhiễm bệnh.
  • Đảm bảo cho trẻ được nghỉ ngơi trong môi trường yên tĩnh, với ánh sáng nhẹ, tránh những yếu tố kích thích như tiếng ồn hay không khí lạnh, vì điều này có thể làm tăng nguy cơ co thắt và co giật.

Các biện pháp chủ động phòng ngừa bệnh dại 

Việc phòng ngừa bệnh dại hoàn toàn có thể thực hiện được thông qua những biện pháp chủ động và hiệu quả. Đặc biệt, với sự kết hợp của tiêm vắc-xin, kiểm soát động vật nuôi và các biện pháp xử lý khi bị cắn, mỗi người đều có thể góp phần bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng khỏi căn bệnh này. 

Các biện pháp chủ động phòng ngừa bệnh dại 

Dưới đây là một số hướng dẫn cơ bản để phòng tránh bệnh dại:

Tiêm vắc-xin cho vật nuôi: Đảm bảo chó, mèo nuôi được tiêm vắc-xin đầy đủ và tiêm nhắc lại hàng năm theo quy định của ngành thú y.

Kiểm soát vật nuôi: Không thả rông chó, mèo ra ngoài, đặc biệt là chó dữ. Đảm bảo các vật nuôi này đeo rọ mõm khi ra ngoài.

Cẩn thận khi tiếp xúc với vật nuôi: Không trêu chọc hay làm phiền chó, mèo, đặc biệt là những con có dấu hiệu bất thường.

Xử lý vết thương khi bị cắn: Nếu bị động vật cắn hoặc cào, cần ngay lập tức rửa vết thương dưới vòi nước chảy liên tục trong 15 phút, sử dụng xà phòng nếu có. Nếu không có xà phòng, dùng nước sạch để rửa. Tiếp theo, dùng cồn 70%, cồn iod hoặc Povidone-Iodine để sát trùng. Hạn chế làm vết thương bị dập và tránh băng kín vết thương. Sau khi sơ cứu, nhanh chóng đến Trung tâm Y tế gần nhất để được tiêm vắc-xin phòng dại kịp thời.

Tránh tự chữa bệnh dại: Không nên sử dụng thuốc nam hay nhờ các thầy lang chữa bệnh dại. Việc tiêm vắc-xin kịp thời là biện pháp duy nhất giúp phòng ngừa bệnh dại hiệu quả.

Tiêm phòng dại cho trẻ em có hại không? là một câu hỏi cần được giải đáp. Các nghiên cứu khoa học và khuyến cáo từ các tổ chức y tế uy tín đều khẳng định rằng vắc-xin phòng dại là an toàn và mang lại hiệu quả cao trong việc bảo vệ trẻ khỏi một căn bệnh nguy hiểm. Dù vậy, như bất kỳ loại vắc-xin nào khác, việc tiêm phòng cũng cần được thực hiện đúng chỉ định và theo dõi chặt chẽ. Để được hỗ trợ chi tiết, vui lòng liên hệ KIDDIHUB qua hotline 02888898683 0879171331.

Đăng bởi:

Lê Ngọc Uyên Nhi

Bài viết liên quan

Trại hè là gì? Mô hình trại hè nào phù hợp nhất với trẻ?

25/04/2025

30

Trại hè là gì? Mô hình trại hè nào phù hợp nhất với trẻ?
Trại hè là gì? Các mô hình trại hè phổ biến: Trại hè tiếng Anh, trại hè quân đội, trại hè công nghệ, trại hè thể thao, trại hè nghệ thuật, trại hè kỹ năng sống

Đọc tiếp

Trại hè quân đội, học kỳ quân đội 2025: Thông tin đầy đủ từ A-Z phụ huynh cần biết

23/04/2025

167

Trại hè quân đội, học kỳ quân đội 2025: Thông tin đầy đủ từ A-Z phụ huynh cần biết
Trại hè quân đội là gì, học phí bao nhiêu, có nên cho trẻ tham gia? Khám phá toàn bộ sự thật về học kỳ quân đội: nội dung đào tạo, lợi ích, rủi ro và nơi học uy tín

Đọc tiếp

Hoạt động hè cho trẻ mầm non: Hành trang lý tưởng cho một mùa hè bổ ích và trọn vẹn

22/04/2025

74

Hoạt động hè cho trẻ mầm non: Hành trang lý tưởng cho một mùa hè bổ ích và trọn vẹn
Khám phá hoạt động hè cho trẻ mầm non giúp bé phát triển toàn diện, vui chơi sáng tạo và rèn luyện kỹ năng sống. Gợi ý chi tiết từ KiddiHub

Đọc tiếp

Cách tính lương giáo viên mầm non mới nhất từ 01/7/2024

19/04/2025

118

Cách tính lương giáo viên mầm non mới nhất từ 01/7/2024
Cách tính lương giáo viên mầm non đối với viên chức, giáo viên hợp đồng. Trường hợp được bổ nhiệm chức danh nghề nghiệp giáo viên mầm non? Cùng tìm hiểu nhé!

Đọc tiếp

10 nguyên tắc vàng nuôi dạy con đúng cách bố mẹ nên biết

12/04/2025

189

10 nguyên tắc vàng nuôi dạy con đúng cách bố mẹ nên biết
10 nguyên tắc vàng nuôi dạy con đúng cách bố mẹ nên biết. Những câu hỏi thường gặp giúp phụ huynh nuôi dạy con đúng cách

Đọc tiếp

Ý nghĩa câu tục ngữ "Con dại cái mang là gì"

12/04/2025

188

Ý nghĩa câu tục ngữ "Con dại cái mang là gì"
Ý nghĩa câu tục ngữ "Con dại cái mang là gì". Phân tích và giải thích câu tục ngữ "Con dại cái mang" (5 Mẫu). Hãy cùng Kđihub tìm hiểu nhé!

Đọc tiếp

15 cách nuôi dạy con cái của người Việt Nam mà không ở đâu có

12/04/2025

156

15 cách nuôi dạy con cái của người Việt Nam mà không ở đâu có
15 cách nuôi dạy con cái của người Việt Nam mà không ở đâu có. Nuôi con theo dư luận – Cha mẹ dễ đánh mất chính mình. Hãy cùng Kiddihu tìm hiểu nhé!

Đọc tiếp

Các cách nuôi dạy con khoa học mà cha mẹ nên biết

12/04/2025

139

Các cách nuôi dạy con khoa học mà cha mẹ nên biết
Các cách nuôi dạy con khoa học mà cha mẹ nên biết. Những sai lầm phổ biến trong việc nuôi dạy con theo khoa học. Hãy cùng Kiddihub tìm hiểu nhé!

Đọc tiếp

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • ...
  • Trang tiếp