Tìm kiếm bài viết

Rối loạn tic ở trẻ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Ba mẹ đã từng lo lắng khi thấy con mình có những hành động như nháy mắt liên tục, phát ra âm thanh lặp đi lặp lại mà không thể kiểm soát được. Đây chính là những triệu chứng thường gặp của rối loạn tic ở trẻ. Vậy, rối loạn tic là gì và liệu trẻ bị rối loạn tic có thể điều trị được không? Hãy cùng KiddiHub tìm hiểu thêm chi tiết trong bài viết dưới đây để có cái nhìn rõ ràng hơn về vấn đề này nhé.

Rối loạn tic ở trẻ là gì?

Rối loạn tic ở trẻ (hay còn gọi là hội chứng Tic) là một rối loạn vận động hoặc một phát âm không chủ đích xảy ra đột ngột, nhanh chóng và lặp đi lặp lại nhiều lần. Tình trạng này thường bắt đầu từ thời thơ ấu và có thể theo trẻ đến tuổi trưởng thành gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới tâm lý, sức khỏe và chất lượng cuộc sống của trẻ.

Rối loạn tic thường xuất hiện ở trẻ em, đặc biệt là trước 18 tuổi. Theo thống kê, có khoảng 20% trẻ em trong độ tuổi đi học có thể gặp phải tình trạng này. Các triệu chứng của rối loạn tic có thể trở nên rõ ràng hơn khi trẻ trải qua căng thẳng hoặc mệt mỏi.

Nguyên nhân gây ra bệnh rối loạn tic ở trẻ là gì?

Mặc dù nguyên nhân chính xác gây ra rối loạn tic ở trẻ vẫn chưa được xác định hoàn toàn, nhưng một số yếu tố có thể đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích sự xuất hiện của các triệu chứng này. Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ có thể góp phần gây ra rối loạn tic:

Di truyền và bất thường trong não bộ

Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh vai trò quan trọng của yếu tố di truyền trong sự phát triển của rối loạn tic ở trẻ. Các bất thường về cấu trúc não bộ, sự rối loạn trong các chất dẫn truyền thần kinh, và đặc biệt là yếu tố di truyền, đều có thể là nguyên nhân gây ra các biểu hiện tic ở trẻ. Rối loạn tic thường có tính di truyền cao, nghĩa là nếu trong gia đình có người mắc các rối loạn tương tự, nguy cơ trẻ mắc bệnh sẽ tăng cao hơn đáng kể. Điều này cho thấy rằng, yếu tố di truyền đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển rối loạn tic.

Một số nghiên cứu gần đây đã chỉ ra mối liên quan giữa rối loạn tic và đột biến gen SLITRK1 trên nhiễm sắc thể 13q31.1. Gen này được biểu hiện tại các vùng não trước, nơi có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát vận động và hành vi. Đột biến gen SLITRK1 có thể dẫn đến những thay đổi trong chức năng của các vùng não này, gây ra các biểu hiện tic.

Tiếp xúc với các chất độc hại

Trẻ em có thể bị ảnh hưởng nếu tiếp xúc với một số chất gây dị ứng hoặc hóa chất độc hại trong các sản phẩm tẩy rửa, chất làm sạch hoặc thuốc trừ sâu. Những yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ rối loạn tic ở trẻ. Việc hạn chế tiếp xúc với các hóa chất độc hại trong môi trường sống hàng ngày có thể giúp giảm thiểu nguy cơ này.

Sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều

Việc trẻ em dành quá nhiều thời gian tiếp xúc với các thiết bị điện tử như tivi, máy tính, điện thoại có thể tác động đến sự phát triển thần kinh của trẻ và làm tăng khả năng xuất hiện các triệu chứng tic. Việc kiểm soát thời gian sử dụng thiết bị điện tử và khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất và giao tiếp xã hội là rất quan trọng.

Chấn thương và các bệnh lý thần kinh

Một số yếu tố như đột quỵ, chấn thương đầu, hoặc các bệnh lý như bệnh Huntington hay bệnh thoái hóa thần kinh có thể góp phần gây ra rối loạn tic. Những điều kiện này ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh, dẫn đến sự xuất hiện của các triệu chứng tic. Việc điều trị và quản lý các bệnh lý này có thể giúp giảm thiểu các triệu chứng tic.

Các yếu tố trong thai kỳ và sinh nở

Những yếu tố xảy ra trong quá trình mang thai như mẹ sử dụng rượu, thuốc lá, hoặc trẻ sinh non, nhẹ cân, có thể tạo ra các nguy cơ tiềm ẩn cho sự phát triển thần kinh của trẻ, làm tăng khả năng mắc rối loạn tic. Việc chăm sóc sức khỏe tốt cho mẹ bầu và trẻ sơ sinh là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ này.

Nhiễm trùng và sang chấn khi sinh

Trẻ bị nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A, hoặc trải qua sang chấn trong quá trình sinh, cũng có thể gặp phải tình trạng rối loạn tic. Việc phòng ngừa nhiễm trùng và đảm bảo quá trình sinh nở an toàn có thể giúp giảm thiểu nguy cơ này.

Xem thêm
Top 20 trung tâm kỹ năng sống tốt tốt và uy tín nhất
Top các trung tâm can thiệp sớm, trung tâm trẻ chậm phát triển được ba mẹ đánh giá tốt nhất

Dấu hiệu nhận biết rối loạn tic ở trẻ

Rối loạn tic ở trẻ thường khởi phát trong độ tuổi từ 3 đến 7, với tỷ lệ bé trai cao hơn bé gái. Khoảng 20% trẻ em trong độ tuổi đi học có thể biểu hiện các dấu hiệu của rối loạn tic. Rối loạn này được phân loại thành hai dạng chính: tic vận động và tic âm thanh, mỗi dạng lại có các mức độ từ đơn giản đến phức tạp.

Rối loạn tic vận động: bao gồm các cử động lặp đi lặp lại không chủ ý.
Rối loạn tic âm thanh: bao gồm các âm thanh không chủ ý, lặp đi lặp lại.
Hội chứng Tourette

Có những loại rối loạn tic nào ở trẻ?

Theo phân loại của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (DSM-5), rối loạn tic ở trẻ được chia thành ba loại chính, dựa trên đặc điểm và thời gian kéo dài của các triệu chứng:

Hội chứng Tourette: là một chứng rối loạn thần kinh đặc trưng bởi các chuyển động hoặc âm thanh giọng nói đột ngột, lặp đi lặp lại, nhanh chóng và không mong muốn được gọi là tics. Hội chứng Tourette được chẩn đoán khi người ta có cả tics vận động và âm thanh kéo dài > 1 năm. TS là một trong những nhóm rối loạn của hệ thần kinh đang phát triển được gọi là rối loạn tics. Không có cách chữa khỏi TS, nhưng các phương pháp điều trị có sẵn để giúp kiểm soát một số triệu chứng. Tic chỉ được điều trị khi chúng ảnh hưởng đến các hoạt động hoặc hình ảnh bản thân của trẻ; điều trị có thể bao gồm liệu pháp nhận thức - hành vi và clonidin hoặc thuốc chống loạn thần.
Rối loạn tic mạn tính: Chỉ biểu hiện một trong hai dạng tic: tic vận động hoặc tic âm thanh. Các triệu chứng kéo dài trên một năm. Mức độ nghiêm trọng có thể không bằng hội chứng Tourette, nhưng vẫn gây khó chịu và ảnh hưởng đến cuộc sống của trẻ.
Rối loạn tic tạm thời: Đây là dạng rối loạn tic ít nghiêm trọng nhất. Tic vận động và/hoặc âm thanh chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn, ít hơn một năm. Các triệu chứng thường tự biến mất mà không cần can thiệp điều trị lâu dài.

Rối loạn tic ở trẻ có chữa được không?

Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu để "chữa khỏi" hoàn toàn rối loạn tic. Tuy nhiên, các phương pháp quản lý triệu chứng hiệu quả có thể giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của bệnh, hướng đến mục tiêu cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ. Mặc dù rối loạn tic không phải là một bệnh lý nguy hiểm, song nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển và khả năng hòa nhập xã hội của trẻ.

Phác đồ điều trị rối loạn tic ở trẻ sẽ được cá nhân hóa dựa trên mức độ nghiêm trọng của tic, ảnh hưởng của chúng đến cuộc sống của trẻ và các rối loạn thần kinh đi kèm (nếu có). Do mỗi trường hợp là riêng biệt, các quyết định điều trị cần được đưa ra dựa trên sự đánh giá kỹ lưỡng và toàn diện của bác sĩ. Sự hỗ trợ kịp thời và đồng hành từ gia đình và bác sĩ là yếu tố then chốt giúp trẻ vượt qua những khó khăn do rối loạn tic gây ra, từ đó xây dựng một cuộc sống chất lượng và hạnh phúc hơn.

Điều trị rối loạn tic ở trẻ: Hướng dẫn chi tiết cho phụ huynh

Các biện pháp hỗ trợ tại nhà

Giảm căng thẳng và lo âu
Đảm bảo giấc ngủ đầy đủ
Không tạo sự chú ý quá mức
Tạo sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè

Các phương pháp điều trị chuyên sâu

Khi tình trạng tic của trẻ nghiêm trọng hơn và ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày, các phương pháp điều trị chuyên sâu có thể được áp dụng:

Liệu pháp đảo ngược thói quen: Phương pháp này giúp trẻ học cách thay thế các động tác tic tự phát bằng các cử động có chủ đích. Trẻ sẽ được hướng dẫn cách thay thế tic bằng những hành động có ý thức.
Can thiệp hành vi toàn diện (CBiT): CBiT kết hợp nhiều kỹ thuật hành vi để giúp giảm thiểu và kiểm soát các triệu chứng tic. Phương pháp này tập trung vào việc giúp trẻ thay đổi các phản ứng đối với cảm giác kích thích tic.
Liệu pháp phòng ngừa tiếp xúc và phản ứng (ERP): Liệu pháp này giúp trẻ làm quen với cảm giác khó chịu trước khi tic xảy ra, từ đó ngăn ngừa các động tác tic. Trẻ sẽ học cách đối mặt với sự căng thẳng mà không phản ứng bằng tic.
Sử dụng thuốc: Trong trường hợp tic nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống loạn thần hoặc thuốc chủ vận alpha-adrenergic để giúp giảm triệu chứng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa.
Phẫu thuật kích thích não sâu: Đối với những trường hợp rối loạn tic nặng, đặc biệt là hội chứng Tourette không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, phẫu thuật kích thích não sâu có thể là lựa chọn điều trị cuối cùng.

Lời kết

Rối loạn tic ở trẻ là một tình trạng khá phổ biến ở trẻ nhỏ, nếu không được phát hiện và quản lý đúng cách có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và chất lượng cuộc sống của trẻ. Tuy nhiên, các bậc phụ huynh không nên quá lo lắng, vì với sự đồng hành, hỗ trợ kịp thời từ gia đình, nhà trường và các phương pháp điều trị phù hợp, trẻ hoàn toàn có thể hòa nhập và phát triển bình thường. Hãy theo dõi KiddiHub để cập nhật những thông tin hữu ích về giáo dục và chăm sóc trẻ em, cũng như dễ dàng tìm kiếm và kết nối với các cơ sở giáo dục phù hợp. Hãy ghé thăm website, hoặc theo dõi các kênh mạng xã hội của KiddiHub ngay hôm nay!

Đăng bởi: Hoàng Việt Anh