Tìm kiếm bài viết

Những khó khăn khi dạy STEM ở các trường THPT hiện nay

Việc đưa STEM vào giảng dạy đang trở thành xu hướng giáo dục hiện đại, giúp học sinh phát triển tư duy logic, sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, khó khăn khi dạy STEM lại là trở ngại không nhỏ khiến nhiều giáo viên còn e dè khi triển khai. Vậy những thách thức đó là gì và làm sao để vượt qua? Hãy cùng KiddHub tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Những khó khăn khi dạy STEM trong giáo dục phổ thông

Giáo dục STEM, bắt nguồn từ Hoa Kỳ, hiện đang là một xu hướng giáo dục tiên tiến và đã được nhiều quốc gia trên thế giới triển khai hiệu quả. Tại Việt Nam, trong bối cảnh đổi mới giáo dục theo Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018, giáo dục STEM đang nhận được sự quan tâm tích cực và được đánh giá là có nhiều tiềm năng phát triển. Tuy nhiên, quá trình triển khai mô hình giáo dục này vẫn gặp không ít rào cản thực tiễn, đặc biệt là những khó khăn khi dạy STEM, do sự khác biệt rõ rệt giữa phương pháp tích hợp liên môn của STEM và lối giảng dạy truyền thống vốn quen thuộc với giáo viên.

Trên thực tế, giáo dục STEM tại Việt Nam hiện chủ yếu được triển khai ở một số trường có điều kiện thuận lợi về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính. Điều này khiến việc phổ cập giáo dục STEM còn hạn chế. Bên cạnh đó, nhiều trường vẫn chỉ dừng lại ở việc tổ chức các hoạt động STEM dưới hình thức trải nghiệm ngoại khóa, chưa thực sự tích hợp vào chương trình học chính khóa – một phần cũng xuất phát từ khó khăn khi dạy STEM như thiếu tài liệu giảng dạy phù hợp, năng lực giáo viên chưa đồng đều và thiếu sự hỗ trợ chuyên môn. Một số thách thức cụ thể có thể kể đến như sau:

Sự thay đổi trong cách dạy học khiến giáo viên lúng túng

STEM là phương pháp tích hợp kiến thức nhiều môn học, đòi hỏi giáo viên phải thay đổi phương pháp giảng dạy và tiếp cận nội dung từ góc nhìn liên ngành. Tuy nhiên, phần lớn giáo viên được đào tạo đơn môn, nên khi phải dạy các nội dung tích hợp, họ thường thiếu tự tin, đặc biệt là với những kiến thức chuyên sâu không thuộc chuyên ngành của mình.

Học sinh trở thành trung tâm – thách thức trong năng lực tự học

Phương pháp STEM chuyển vai trò giáo viên từ người truyền đạt sang người hỗ trợ, hướng dẫn. Trong khi đó, học sinh phải chủ động nghiên cứu, tìm hiểu và thực hiện các ý tưởng. Sự chênh lệch về năng lực tự học và tư duy sáng tạo của học sinh gây khó khăn cho quá trình triển khai hiệu quả phương pháp này.

Rào cản từ chương trình giảng dạy tích hợp

Một số giáo viên cảm thấy việc áp dụng giáo trình STEM có tính tích hợp cao là không linh hoạt, thiếu tính cá nhân hóa theo thế mạnh của từng người dạy. Họ lo ngại rằng chương trình được thiết kế sẵn sẽ không phù hợp với năng lực, phong cách giảng dạy hoặc điều kiện lớp học thực tế.

Lịch học chưa phù hợp với tinh thần liên môn

Lịch học truyền thống thường chia nhỏ các môn học theo tiết, gây gián đoạn trong quá trình thực hiện dự án STEM. Điều này làm mất tính liền mạch, giảm hiệu quả của các hoạt động thực hành liên môn. Ngoài ra, việc thiếu hỗ trợ hành chính, tài chính, thiết bị và vật tư phục vụ cho STEM cũng là những rào cản lớn.

Học sinh chưa có hứng thú hoặc nền tảng vững chắc

Không phải học sinh nào cũng hứng thú hoặc có năng lực phù hợp với mô hình học tích hợp như STEM. Một số em thấy nội dung quá phức tạp, nhất là ở các trường nông thôn, nơi điều kiện học tập còn hạn chế. Điều này khiến các em dễ mất động lực, ảnh hưởng đến chất lượng học tập.

Thiếu công cụ đánh giá và tiêu chuẩn hóa kết quả

Hiện tại, vẫn chưa có hệ thống đánh giá thống nhất cho các hoạt động STEM. Giáo viên gặp khó khăn trong việc chấm điểm các dự án nhóm hoặc đánh giá cá nhân. Sự không đồng nhất trong cách chấm điểm cũng làm nảy sinh lo ngại về ảnh hưởng tới kết quả học tập, xét tốt nghiệp hoặc tuyển sinh đại học.

Tăng khối lượng công việc và áp lực thời gian

Giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian cho việc xây dựng kế hoạch bài dạy, phối hợp với đồng nghiệp các môn khác và chuẩn bị tài liệu cho học sinh. Trong khi đó, họ vẫn chịu áp lực từ những công việc thường nhật và đời sống cá nhân, đặc biệt trong bối cảnh thu nhập ngành giáo còn thấp, chưa đảm bảo nhu cầu sinh hoạt.

Mặc dù đa số giáo viên đều nhận thức rõ tầm quan trọng của giáo dục STEM trong việc phát triển năng lực toàn diện cho học sinh, nhưng chính những khó khăn khi dạy STEM như áp lực thời gian, thiếu nguồn lực và sự hỗ trợ cần thiết đã ảnh hưởng không nhỏ đến mức độ sẵn sàng và hiệu quả giảng dạy. Nếu không có các giải pháp hỗ trợ thiết thực từ phía quản lý giáo dục và chính sách nhà nước, việc mở rộng mô hình giáo dục STEM trong các trường phổ thông sẽ còn tiếp tục gặp nhiều rào cản.

Giải pháp khắc phục các khó khăn khi dạy STEM ở phổ thông

Trước những rào cản đã nêu trong quá trình triển khai giáo dục STEM, cần có hệ thống giải pháp tổng thể và đồng bộ nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc dạy học theo định hướng tích hợp. Cụ thể:

Xây dựng chương trình STEM phù hợp với điều kiện thực tế

Thiết kế chương trình giáo dục STEM dựa trên định hướng của Chương trình GDPT 2018 nhưng linh hoạt, bám sát thực tiễn giảng dạy của từng trường.
Đảm bảo tính tích hợp khoa học nhưng đồng thời cũng phải dễ tiếp cận với học sinh các cấp độ nhận thức khác nhau, đặc biệt tại các vùng khó khăn.
Khuyến khích các trường tự xây dựng kế hoạch bài học STEM với chủ đề gần gũi, có tính ứng dụng thực tiễn cao, phù hợp với điều kiện địa phương.

Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, học cụ

Cần có sự quan tâm đầu tư từ các cấp quản lý giáo dục về trang thiết bị, vật tư phục vụ các hoạt động thực hành STEM.
Nhà trường nên khuyến khích tận dụng các vật liệu tái chế, thân thiện với môi trường để thiết kế học cụ đơn giản, dễ sử dụng và tiết kiệm chi phí.
Tạo thư viện thiết bị dùng chung hoặc hệ thống mượn – hoàn trả học cụ trong các trường.

Bồi dưỡng và đào tạo chuyên sâu cho giáo viên

Tổ chức các khóa tập huấn định kỳ về phương pháp dạy học STEM tích hợp, cách xây dựng chủ đề, tổ chức hoạt động, đánh giá học sinh.
Xây dựng cộng đồng giáo viên STEM liên môn để hỗ trợ lẫn nhau về chuyên môn, chia sẻ giáo án, bài học mẫu và kinh nghiệm giảng dạy thực tiễn.
Tạo điều kiện cho giáo viên tham gia hội thảo, hội nghị trong và ngoài nước về STEM để cập nhật xu hướng, mở rộng kiến thức.

Tích hợp công nghệ vào dạy học nhưng không phụ thuộc hoàn toàn

Khuyến khích giáo viên sử dụng công nghệ như phần mềm mô phỏng, ứng dụng STEM online, video hướng dẫn… nhằm tăng tính sinh động.
Tuy nhiên, cần kết hợp với các hoạt động thủ công sáng tạo từ vật liệu đơn giản, dễ tìm để học sinh có thể dễ dàng tham gia mà không bị phụ thuộc vào công nghệ cao.

Tăng cường phối hợp giữa nhà trường – phụ huynh – học sinh

Tổ chức các buổi hội thảo, chuyên đề STEM dành cho phụ huynh để nâng cao nhận thức và hỗ trợ quá trình học của con em tại nhà.
Mời phụ huynh có chuyên môn hoặc nghề nghiệp liên quan STEM tham gia vào hoạt động trải nghiệm, nói chuyện chuyên đề với học sinh.
Hướng dẫn học sinh thực hiện các dự án nhỏ tại nhà có sự hỗ trợ của phụ huynh để tạo sự gắn kết giữa học – hành – gia đình.

Tổ chức hoạt động ngoại khóa, học tập gắn với thực tiễn

Đẩy mạnh các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, các cuộc thi dự án STEM cấp lớp, cấp trường để học sinh vận dụng kiến thức đã học.
Kết hợp với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất hoặc tổ chức xã hội để học sinh được tham quan, tìm hiểu về việc ứng dụng khoa học trong đời sống thực tế.
Tổ chức các “ngày hội STEM”, “trại hè STEM” theo hình thức trạm trải nghiệm, tạo không gian sáng tạo và tương tác liên môn cho học sinh.

Cải tiến cơ chế đánh giá kết quả học tập STEM

Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá cụ thể theo năng lực, kết hợp giữa đánh giá quá trình, sản phẩm và kỹ năng làm việc nhóm.
Triển khai hình thức đánh giá linh hoạt: tự đánh giá, đánh giá đồng đẳng và đánh giá của giáo viên.
Có sự thống nhất chung về hình thức chấm điểm STEM trong nhà trường để đảm bảo công bằng và tạo động lực học tập cho học sinh.

Điều chỉnh thời khóa biểu hợp lý để hỗ trợ tích hợp liên môn

Bố trí thời khóa biểu phù hợp cho các môn học có liên quan trong cùng buổi hoặc tuần, tạo điều kiện cho giáo viên phối hợp xây dựng và triển khai bài học STEM hiệu quả.
Ưu tiên các tiết học liên tục để đảm bảo tiến trình thực hành không bị gián đoạn, đồng thời giúp học sinh duy trì được mạch tư duy.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã phần nào hiểu rõ hơn về những khó khăn khi dạy STEM và tìm được những gợi ý hữu ích để vượt qua các trở ngại trong quá trình giảng dạy. KiddiHub tin rằng, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tinh thần đổi mới, giáo viên hoàn toàn có thể mang đến những giờ học STEM thú vị, hiệu quả và truyền cảm hứng cho học sinh.

Đăng bởi:

Mình là Lê Phương Uyên - Content Marketing có kinh nghiệm trong các lĩnh vực giáo dục, sức khỏe. Mình mong rằng các bài viết của mình sẽ đem lại nhiều thông tin hữu ích cho bạn đọc.