Tìm kiếm bài viết

Giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông năm 2025

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông đang trở thành xu hướng tất yếu, giúp học sinh phát triển toàn diện cả về kiến thức lẫn kỹ năng. Vậy STEM là gì? Tại sao mô hình này lại quan trọng và cần được triển khai mạnh mẽ ở các cấp học? Hãy cùng KiddiHub khám phá trong bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về vai trò, lợi ích và cách ứng dụng giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông một cách hiệu quả!

Giáo dục STEM là gì và tại sao lại quan trọng trong nhà trường phổ thông?

STEM là một cách tiếp cận liên ngành trong giáo dục, tích hợp bốn lĩnh vực chính: Khoa học (Science), Công nghệ (Technology), Kỹ thuật (Engineering) và Toán học (Mathematics). Thay vì dạy từng môn học riêng lẻ, STEM khuyến khích học sinh khám phá các vấn đề thực tế thông qua việc vận dụng kiến thức từ tất cả các lĩnh vực này một cách đồng bộ.

Tầm quan trọng của giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông:

Chuẩn bị cho tương lai: Thế kỷ 21 yêu cầu lực lượng lao động có khả năng giải quyết vấn đề phức tạp, tư duy phản biện, sáng tạo và hợp tác. Các ngành nghề liên quan đến STEM đang phát triển mạnh mẽ và đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế toàn cầu. Việc trang bị kiến thức và kỹ năng STEM từ sớm giúp học sinh có lợi thế cạnh tranh trong thị trường lao động tương lai.
Phát triển tư duy toàn diện: STEM không chỉ đơn thuần là truyền thụ kiến thức mà còn rèn luyện tư duy logic, tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo và khả năng làm việc nhóm. Đây là những kỹ năng mềm vô cùng quan trọng, giúp học sinh thành công không chỉ trong học tập mà còn trong cuộc sống.
Tăng cường hứng thú học tập: Phương pháp học tập theo dự án, trải nghiệm thực tế trong giáo dục STEM giúp học sinh hứng thú hơn với việc học. Thay vì ghi nhớ kiến thức khô khan, các em được tự tay thực hiện, khám phá, từ đó hiểu sâu sắc hơn về các nguyên lý khoa học và ứng dụng của chúng trong đời sống.
Thúc đẩy đổi mới sáng tạo: STEM khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, thử nghiệm, thất bại và học hỏi từ những sai lầm. Quá trình này nuôi dưỡng tinh thần đổi mới và sáng tạo, giúp các em tự tin đối mặt với những thách thức mới.
Kết nối lý thuyết với thực tiễn: Một trong những ưu điểm nổi bật của giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông là khả năng kết nối kiến thức lý thuyết với các ứng dụng thực tiễn. Học sinh không chỉ học "cái gì" mà còn hiểu "tại sao" và "làm thế nào" để áp dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề trong cuộc sống.

Các mô hình triển khai giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông hiệu quả

Việc triển khai giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông có thể thực hiện theo nhiều mô hình khác nhau, tùy thuộc vào điều kiện và định hướng của từng trường:

Tích hợp vào chương trình chính khóa: Đây là cách tiếp cận phổ biến nhất, trong đó các yếu tố STEM được lồng ghép vào các môn học hiện có như Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Tin học. Giáo viên thiết kế các bài học theo hướng liên môn, đặt ra các vấn đề thực tế để học sinh giải quyết.

Ví dụ: Trong môn Vật lý, thay vì chỉ học lý thuyết về điện, học sinh có thể được yêu cầu thiết kế và lắp ráp một mạch điện đơn giản để thắp sáng bóng đèn, tính toán công suất tiêu thụ và tối ưu hiệu quả.

Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ STEM: Đây là không gian mở để học sinh tự do khám phá, thử nghiệm những ý tưởng của mình ngoài giờ học chính khóa. Các câu lạc bộ có thể tập trung vào robot, lập trình, khoa học vui, chế tạo mô hình…

Ví dụ: Câu lạc bộ Robotics có thể tổ chức các buổi hướng dẫn lập trình robot, sau đó tổ chức cuộc thi giữa các đội để tạo ra một robot có thể thực hiện một nhiệm vụ cụ thể.

Xây dựng các phòng thí nghiệm, xưởng thực hành STEM: Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại giúp học sinh có điều kiện thực hành, trải nghiệm trực tiếp.

Ví dụ: Một phòng thí nghiệm STEM có thể được trang bị máy in 3D, bộ dụng cụ điện tử, kính hiển vi, máy cắt laser mini để học sinh tự do sáng tạo.

Tổ chức các cuộc thi, ngày hội STEM: Tạo sân chơi để học sinh trình bày sản phẩm, ý tưởng, giao lưu học hỏi và lan tỏa niềm đam mê STEM.

Ví dụ: Ngày hội STEM cấp trường/cấp cụm có thể trưng bày các sản phẩm dự án của học sinh, tổ chức các trò chơi khoa học, mời các chuyên gia đến nói chuyện.

Hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp: Mời các chuyên gia đến nói chuyện, hướng dẫn học sinh, tổ chức các chuyến tham quan thực tế.

Ví dụ: Tổ chức chuyến tham quan một nhà máy sản xuất, một phòng thí nghiệm nghiên cứu để học sinh thấy được ứng dụng thực tế của kiến thức STEM.

Những thách thức khi triển khai giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông

Dù mang lại nhiều lợi ích, việc áp dụng giáo dục STEM vẫn đang gặp không ít rào cản, đặc biệt trong môi trường phổ thông tại Việt Nam.

Thiếu giáo viên được đào tạo chuyên sâu

Để triển khai hiệu quả mô hình STEM, giáo viên cần được đào tạo bài bản cả về chuyên môn liên môn và kỹ năng hướng dẫn học sinh trong các hoạt động thực hành. Tuy nhiên, hiện nay phần lớn giáo viên phổ thông vẫn quen với phương pháp dạy truyền thống, thiếu kiến thức tích hợp giữa các môn học.

Cơ sở vật chất còn hạn chế

STEM đòi hỏi sự đầu tư về trang thiết bị như phòng thí nghiệm, dụng cụ thí nghiệm, robot, công cụ lập trình… Nhiều trường phổ thông – đặc biệt là ở vùng nông thôn – vẫn chưa có đủ điều kiện để triển khai mô hình này một cách đồng bộ và hiệu quả.

Tâm lý “học để thi”

Một vấn đề khác là hệ thống thi cử hiện nay vẫn chủ yếu đánh giá kiến thức lý thuyết, khiến học sinh và giáo viên thiếu động lực đầu tư vào các hoạt động sáng tạo và thực hành STEM.

Giải pháp thúc đẩy giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông

Để giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông thực sự hiệu quả và lan tỏa, cần có sự chung tay từ nhiều phía: từ cấp quản lý, nhà trường, giáo viên đến phụ huynh và cộng đồng.

Đầu tư cơ sở vật chất

Nhà nước và các địa phương cần có chính sách đầu tư, xã hội hóa để trang bị đầy đủ phòng thí nghiệm, thiết bị dạy học STEM cho các trường. Khuyến khích sử dụng các vật liệu tái chế, vật liệu đơn giản, dễ tìm để giảm chi phí.

Đào tạo và bồi dưỡng giáo viên

Bộ Giáo dục và Đào tạo cần xây dựng các chương trình tập huấn chuyên sâu về STEM cho đội ngũ giáo viên, giúp họ nâng cao năng lực thiết kế bài học tích hợp và tổ chức lớp học theo hướng phát triển năng lực học sinh.

Xây dựng giáo trình và tài liệu hướng dẫn

Một trong những yếu tố then chốt là xây dựng hệ thống tài liệu học tập STEM phù hợp với từng bậc học, từng môn học và từng vùng miền. Các tài liệu cần mang tính thực tế, dễ triển khai và bám sát chương trình giáo dục phổ thông hiện hành.

Tăng cường hợp tác với các tổ chức, doanh nghiệp

Sự hợp tác giữa nhà trường với các doanh nghiệp công nghệ, trung tâm nghiên cứu, viện đào tạo… sẽ mở ra nhiều cơ hội học tập thực tế, tổ chức cuộc thi STEM, và hỗ trợ trang thiết bị cần thiết.

Thay đổi cách đánh giá

Việc đánh giá kết quả học tập không nên chỉ dựa vào bài thi giấy, mà cần chú trọng đến quá trình học sinh tham gia dự án, kỹ năng tư duy sáng tạo, khả năng hợp tác và trình bày ý tưởng. Những hình thức như hồ sơ học tập, video trình bày sản phẩm hay báo cáo nhóm cần được khuyến khích áp dụng.

Giáo dục STEM trong chương trình GDPT 2018 và định hướng phát triển

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (GDPT 2018) đã chính thức đưa giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông vào thành một nội dung quan trọng, xuyên suốt các cấp học. Chương trình mới chú trọng phát triển năng lực cho học sinh, và STEM chính là một trong những phương pháp hữu hiệu để đạt được mục tiêu này.

Ở cấp Tiểu học: STEM được lồng ghép thông qua các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, các dự án học tập nhỏ, giúp học sinh làm quen với thế giới khoa học, công nghệ một cách tự nhiên, hứng thú.
Ở cấp THCS: Mức độ tích hợp STEM sâu hơn, thông qua các bài học liên môn, các dự án khoa học kỹ thuật, giúp học sinh hình thành tư duy khoa học và khả năng giải quyết vấn đề.
Ở cấp THPT: STEM được phát triển mạnh mẽ hơn, gắn với định hướng nghề nghiệp. Học sinh có thể lựa chọn các chủ đề STEM chuyên sâu, tham gia nghiên cứu khoa học, chuẩn bị cho việc theo học các ngành STEM ở bậc đại học.

Định hướng phát triển giáo dục STEM trong tương lai:

Phát triển toàn diện: Không chỉ tập trung vào kiến thức mà còn chú trọng phát triển kỹ năng và phẩm chất.
Cá nhân hóa việc học: Cho phép học sinh lựa chọn các chủ đề STEM phù hợp với sở thích và năng lực của bản thân.
Tăng cường liên kết: Xây dựng mối quan hệ chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình, doanh nghiệp và cộng đồng để tạo hệ sinh thái STEM đa dạng.
Nghiên cứu và ứng dụng: Khuyến khích các hoạt động nghiên cứu khoa học trong nhà trường, đưa các kết quả nghiên cứu vào ứng dụng thực tiễn.
Tăng cường hợp tác quốc tế: Học hỏi kinh nghiệm từ các nước phát triển về giáo dục STEM để nâng cao chất lượng.

KiddiHub hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đọc đã nắm bắt được vai trò quan trọng và những lợi ích nổi bật của giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông. Chúng tôi mong rằng những kiến thức và gợi ý trong bài sẽ giúp các thầy cô, phụ huynh và các bạn học sinh có thêm động lực để cùng nhau phát triển môi trường học tập sáng tạo, hiện đại, góp phần hình thành thế hệ trẻ đầy tiềm năng và tự tin đối mặt với những thách thức của thời đại mới.

Đăng bởi:

Nhóm công khai

102K thành viên

20+ bài viết mỗi ngày

Từ trong bụng đến giảng đường