Tìm kiếm bài viết

Giáo dục STEM ở tiểu học là gì? Mục đích của giáo dục STEM ở tiểu học?

Giáo dục STEM ở tiểu học đóng vai trò nền tảng quan trọng trong việc phát triển tư duy sáng tạo và kỹ năng thực hành cho học sinh từ sớm. Bằng cách kết hợp khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học trong các hoạt động hấp dẫn, trẻ không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn rèn luyện khả năng giải quyết vấn đề và làm việc nhóm. Đây chính là bước đệm vững chắc giúp các em tự tin bước vào tương lai đầy thử thách và cơ hội.

Giáo dục STEM ở tiểu học là gì?

Giáo dục STEM ở tiểu học là một mô hình dạy học hiện đại, tích hợp các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học nhằm phát triển toàn diện tư duy và kỹ năng cho học sinh. Khác với phương pháp truyền thống thiên về lý thuyết, giáo dục STEM ở tiểu học chú trọng đến việc học qua trải nghiệm, cho phép trẻ tự tay khám phá, thiết kế, thử nghiệm và giải quyết vấn đề thực tiễn thông qua các hoạt động liên môn sinh động và sáng tạo.

Trong chương trình giáo dục STEM ở tiểu học, trẻ được tiếp cận với bốn trụ cột quan trọng:

Khoa học (Science): Giúp học sinh quan sát, phân tích hiện tượng tự nhiên, tìm hiểu về cơ thể sống, vật chất, môi trường và khí hậu. Đây là nền tảng hình thành tư duy khám phá và đặt câu hỏi khoa học.
Công nghệ (Technology): Trang bị cho học sinh kỹ năng sử dụng máy tính, phần mềm học tập và công cụ kỹ thuật số, đồng thời giúp các em tiếp cận thế giới công nghệ hiện đại một cách tự tin.
Kỹ thuật (Engineering): Khơi gợi tư duy thiết kế và xây dựng thông qua các dự án như lắp ráp mô hình, chế tạo máy móc đơn giản, từ đó phát triển kỹ năng sáng tạo và tư duy kỹ thuật.
Toán học (Mathematics): Rèn luyện tư duy logic, kỹ năng tính toán và phân tích dữ liệu. Toán học là công cụ hỗ trợ đắc lực giúp trẻ xử lý thông tin và áp dụng vào các hoạt động công nghệ và kỹ thuật.

Thông qua việc lồng ghép bốn lĩnh vực này, giáo dục STEM ở tiểu học không chỉ giúp học sinh hiểu rõ mối liên hệ giữa kiến thức trong sách vở và thực tiễn đời sống, mà còn rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, tư duy phản biện và khả năng sáng tạo. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để trẻ thích nghi với thế giới hiện đại và định hướng nghề nghiệp tương lai.

Bên cạnh đó, một biến thể phổ biến của STEM là STEAM – trong đó bổ sung lĩnh vực Nghệ thuật (Arts). Việc kết hợp yếu tố nghệ thuật giúp chương trình học trở nên mềm mại, cân bằng giữa tư duy kỹ thuật và khả năng sáng tạo cảm xúc. Nhờ vậy, học sinh tiểu học có điều kiện phát triển toàn diện cả về mặt trí tuệ, cảm xúc lẫn kỹ năng xã hội.

Tóm lại, giáo dục STEM ở tiểu học không chỉ là xu hướng giáo dục hiện đại mà còn là công cụ hữu hiệu để hình thành nền tảng học tập tích cực, tạo đà cho sự phát triển của thế hệ công dân toàn cầu trong tương lai.

Đặc điểm chính của giáo dục STEM ở tiểu học

Một trong những điểm tạo nên sức hấp dẫn và hiệu quả của giáo dục STEM ở tiểu học là việc tích hợp các yếu tố học tập một cách linh hoạt, từ đó giúp học sinh phát triển toàn diện cả về kiến thức lẫn kỹ năng. Dưới đây là những đặc trưng nổi bật của phương pháp này:

Tính liên môn sâu sắc
Giáo dục STEM ở tiểu học nổi bật ở khả năng kết nối nhiều lĩnh vực kiến thức khác nhau như Toán học, Khoa học, Công nghệ và Kỹ thuật trong cùng một hoạt động học tập. Qua đó, học sinh không chỉ học rời rạc từng môn, mà còn hiểu được mối liên hệ giữa các kiến thức và cách chúng hỗ trợ nhau trong việc giải quyết các vấn đề thực tế.
Tính ứng dụng cao
Các hoạt động trong chương trình STEM tiểu học luôn gắn liền với thực tiễn, hướng đến việc giải quyết những tình huống, vấn đề gần gũi trong cuộc sống. Điều này giúp học sinh hiểu rõ hơn giá trị của kiến thức, đồng thời rèn luyện khả năng áp dụng những gì đã học để đưa ra giải pháp hiệu quả.
Học tập chủ động và trải nghiệm thực tế
Thay vì chỉ tiếp thu kiến thức thụ động từ giáo viên, học sinh được khuyến khích tự tìm tòi, khám phá, thực hành và sáng tạo thông qua các dự án học tập. Phương pháp này thúc đẩy tính tò mò tự nhiên của trẻ và tạo điều kiện để các em làm chủ quá trình học tập.
Phát triển kỹ năng thế kỷ 21
Thông qua việc làm việc nhóm, giải quyết vấn đề và trình bày ý tưởng, giáo dục STEM ở tiểu học giúp học sinh phát triển hàng loạt kỹ năng quan trọng như tư duy phản biện, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hợp tác và khả năng sáng tạo – tất cả đều là hành trang cần thiết cho tương lai.
Hướng đến sản phẩm cuối cùng
Một đặc điểm quan trọng của mô hình giáo dục này là mỗi bài học hoặc dự án thường hướng tới việc tạo ra một sản phẩm cụ thể – có thể là mô hình, bản thiết kế, phần mềm đơn giản hoặc bài thuyết trình. Việc tạo sản phẩm giúp học sinh thể hiện kết quả học tập một cách rõ ràng, tăng cảm giác thành tựu và củng cố kiến thức một cách sinh động.

Những mục đích và yêu cầu của hoạt động giáo dục STEM ở tiểu học là gì?

Theo hướng dẫn tại Mục I của Công văn số 909/BGDĐT-GDTH ban hành năm 2023, giáo dục STEM ở tiểu học được triển khai với những mục tiêu và yêu cầu cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy, đảm bảo phù hợp với Chương trình Giáo dục phổ thông mới. Dưới đây là những nội dung cốt lõi:

Nâng cao nhận thức và năng lực tổ chức của đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý

Giáo dục STEM ở bậc tiểu học được triển khai không chỉ nhằm hỗ trợ học sinh mà còn chú trọng đến việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý. Mục tiêu là giúp họ hiểu sâu sắc vai trò của giáo dục STEM trong chương trình học mới, đồng thời thống nhất về nội dung, phương pháp và cách thức tổ chức các hoạt động tích hợp STEM tại các cơ sở giáo dục. Việc đào tạo chuyên môn sẽ giúp giáo viên tự tin hơn trong việc thiết kế và hướng dẫn các hoạt động giảng dạy STEM hiệu quả.

Tăng cường tính hấp dẫn và thực tiễn trong học tập

Một trong những yêu cầu then chốt của giáo dục STEM ở tiểu học là tạo ra môi trường học tập sáng tạo, nơi học sinh được khơi gợi đam mê khám phá các lĩnh vực như Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học, Tin học và Nghệ thuật. Thông qua các hoạt động thực hành đa dạng, học sinh sẽ phát triển tư duy phản biện, năng lực giải quyết vấn đề, khả năng sáng tạo và tính chủ động trong học tập. Điều này cũng giúp các em kết nối kiến thức lý thuyết với thực tế, từ đó hiểu rõ giá trị của việc học và khám phá tiềm năng cá nhân.

Tổ chức linh hoạt và phù hợp với đặc điểm học sinh tiểu học

Việc triển khai giáo dục STEM ở tiểu học cần bám sát mục tiêu, yêu cầu cụ thể của từng môn học liên quan. Đồng thời, các hoạt động cần được thiết kế phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi, trình độ nhận thức của học sinh tiểu học và điều kiện thực tế của từng nhà trường. Giáo dục STEM không được gây quá tải, mà phải tạo điều kiện cho học sinh học tập tích cực, thoải mái và chủ động trong việc lĩnh hội tri thức.

Thông qua việc kết hợp linh hoạt giữa lý thuyết và thực hành, giữa giáo viên và học sinh, giáo dục STEM không chỉ là phương pháp giảng dạy hiện đại mà còn là cầu nối giúp thế hệ trẻ tiếp cận tư duy khoa học và ứng dụng công nghệ một cách hiệu quả từ bậc học đầu đời.

Lợi ích của giáo dục STEM đối với học sinh tiểu học

Giáo dục STEM ở tiểu học không đơn thuần là việc truyền đạt kiến thức từ sách vở mà còn là phương pháp giáo dục hiện đại nhằm trang bị cho trẻ nhỏ nền tảng tư duy khoa học, sáng tạo và năng lực giải quyết vấn đề trong thế giới thực. Thay vì tiếp cận tri thức một cách thụ động, học sinh được chủ động học hỏi thông qua trải nghiệm, thực hành và khám phá.

Một trong những giá trị nổi bật mà giáo dục STEM ở tiểu học mang lại chính là việc phát triển tư duy linh hoạt và sáng tạo không giới hạn. Thông qua các dự án thực tế và tình huống giả lập, trẻ học cách đặt câu hỏi, phân tích vấn đề và tìm ra giải pháp tối ưu. Mỗi tiết học trở thành một cuộc phiêu lưu tri thức, nơi trẻ được thỏa sức sáng tạo, thử nghiệm ý tưởng và nhìn thấy kết quả từ chính công sức của mình.

Lợi ích của giáo dục STEM đối với học sinh tiểu học

Không dừng lại ở việc phát triển tư duy, giáo dục STEM ở tiểu học còn giúp trẻ rèn luyện loạt kỹ năng mềm quan trọng như làm việc nhóm, giao tiếp hiệu quả, tư duy phản biện và kỹ năng trình bày. Đây chính là những kỹ năng thiết yếu cho thế kỷ 21, giúp trẻ tự tin hơn khi đối mặt với những thử thách trong học tập và cuộc sống sau này.

Đặc biệt, giáo dục STEM ở tiểu học còn tạo ra một môi trường học tập đầy cảm hứng, nơi trẻ không bị áp lực bởi điểm số mà được khuyến khích học thông qua chơi, tò mò khám phá và nuôi dưỡng ước mơ. Niềm vui trong học tập sẽ trở thành động lực lâu dài, góp phần định hình nhân cách và hướng nghiệp cho trẻ ngay từ những năm đầu đời.

Áp dụng giảng dạy STEM ở tiểu học như thế nào?

Giáo dục STEM ở tiểu học đang dần trở thành một xu hướng giáo dục hiện đại, được triển khai tại nhiều trường học trên cả nước nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Việc áp dụng phương pháp này không chỉ giúp trẻ phát triển tư duy logic, sáng tạo mà còn tăng cường khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn thông qua các hoạt động học tập tích cực, giàu trải nghiệm.

Thiết kế bài học STEM tích hợp

Giáo dục STEM ở tiểu học không chỉ đơn thuần là học lý thuyết, mà là quá trình lồng ghép kiến thức từ các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học trong một chủ đề cụ thể. Một số bài học STEM tiêu biểu có thể kể đến như:

Lập trình với Scratch: Trẻ được tiếp cận lập trình đơn giản qua việc tạo ra các câu chuyện hoặc trò chơi tương tác, từ đó phát triển tư duy logic và kỹ năng công nghệ.
Chế tạo robot cơ bản: Học sinh được lắp ráp các mẫu robot nhỏ bằng các linh kiện đơn giản, giúp hiểu cơ bản về kỹ thuật và cơ chế hoạt động máy móc.
Xây dựng nhà thông minh: Trẻ học cách kết nối thiết bị điện tử như cảm biến, đèn LED… để mô phỏng ngôi nhà tự động, từ đó áp dụng kiến thức công nghệ và kỹ thuật.
Làm máy đo thời tiết: Học sinh thiết kế thiết bị đo nhiệt độ, độ ẩm… giúp hiểu rõ về khí tượng học và khoa học tự nhiên.
Mô hình xe di chuyển: Trẻ xây dựng xe mô hình bằng động cơ nhỏ và bánh xe, học được nguyên lý vận động và sự phối hợp kỹ thuật.

Các hoạt động trải nghiệm STEM hấp dẫn

Một phần quan trọng trong giáo dục STEM ở tiểu học là tổ chức các hoạt động thực hành, trải nghiệm. Những hoạt động này không những tạo sự hứng thú mà còn khơi gợi đam mê khám phá:

Thí nghiệm khoa học vui: Học sinh được thực hiện các thí nghiệm đơn giản như làm núi lửa mini, tìm hiểu về phản ứng hóa học… giúp kiến thức trở nên sinh động, dễ tiếp thu.
Thiết kế mô hình sáng tạo: Từ các vật liệu tái chế hoặc công cụ đơn giản, học sinh có thể tạo ra mô hình nhà ở, hệ mặt trời, công trình kiến trúc… giúp rèn luyện kỹ năng thủ công, tư duy không gian.
Làm robot đồ chơi: Với sự hỗ trợ từ giáo viên, các em có thể lắp ráp robot hoạt động đơn giản, tăng cường khả năng tư duy kỹ thuật và phối hợp nhóm.
Cuộc thi STEM sáng tạo: Nhà trường có thể tổ chức các cuộc thi chế tạo mô hình, lập trình mini, hoặc thuyết trình ý tưởng sáng tạo để khuyến khích học sinh tự tin, chủ động học tập.

Triển khai các dự án nghiên cứu khoa học đơn giản

Bên cạnh bài học và trải nghiệm, giáo dục STEM ở tiểu học còn hướng đến việc hình thành tư duy nghiên cứu và giải quyết vấn đề thông qua các dự án thực tiễn. Một số đề tài học sinh tiểu học có thể thực hiện như:

Nghiên cứu tác động của ánh sáng tới sự phát triển của cây xanh.
So sánh khả năng cách nhiệt của các vật liệu khác nhau.
Khám phá từ tính qua các vật liệu quen thuộc.
Mô phỏng mô hình tàu vũ trụ từ bìa cứng và đồ tái chế.
Tìm hiểu về nguồn năng lượng tái tạo và thiết kế mô hình điện mặt trời.

Giáo dục STEM ở tiểu học không chỉ là công cụ giúp trẻ học tốt hơn mà còn là nền tảng để trẻ phát triển toàn diện trong kỷ nguyên số. Việc lồng ghép kiến thức liên môn, trải nghiệm thực tế và khuyến khích khám phá sáng tạo chính là yếu tố làm nên sự thành công của mô hình giáo dục này trong nhà trường hiện đại.

Hình thức tổ chức dạy học các môn học theo bài học STEM được quy định như thế nào?

Theo tiết a, tiểu mục 2, Mục II trong Công văn số 909/BGDĐT-GDTH ban hành năm 2023 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc tổ chức hoạt động giáo dục STEM ở tiểu học được triển khai theo nhiều hình thức linh hoạt nhưng vẫn đảm bảo tính khoa học, hiệu quả và phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông hiện hành.

Một trong những hình thức trọng tâm được khuyến khích áp dụng rộng rãi trong các nhà trường là tổ chức dạy học tích hợp thông qua các bài học STEM. Hình thức này có thể là tích hợp nội môn (tích hợp các nội dung trong cùng một môn học) hoặc liên môn (liên kết kiến thức giữa nhiều môn học như Khoa học, Toán học, Công nghệ hoặc Tin học). Đây được xem là phương pháp then chốt trong việc thực hiện hiệu quả mục tiêu giáo dục STEM ở cấp tiểu học, góp phần đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao năng lực học sinh.

Hình thức tổ chức dạy học các môn học theo bài học STEM được quy định như thế nào?

Nội dung của các bài học STEM cần được thiết kế dựa trên những yêu cầu cần đạt cụ thể của từng môn học hoặc hoạt động giáo dục, theo đúng định hướng trong chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học. Việc này đảm bảo sự thống nhất, không rời rạc và giúp học sinh dễ dàng tiếp cận, vận dụng kiến thức trong thực tiễn.

Thời lượng thực hiện các bài học STEM được xây dựng một cách linh hoạt và khoa học. Thời gian giảng dạy cần phù hợp với tổng thể thời khóa biểu chung của các môn học có liên quan, đồng thời đảm bảo không gây áp lực hay quá tải đối với học sinh tiểu học. Mỗi bài học STEM cũng phải được thể hiện rõ ràng trong kế hoạch giáo dục của nhà trường theo đúng quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Tiến trình tổ chức bài học STEM ở tiểu học thường dựa trên quy trình thiết kế kỹ thuật hoặc quy trình khám phá khoa học, tùy theo nội dung cụ thể và đặc điểm của học sinh. Trong suốt quá trình học tập, giáo viên cần lồng ghép các hoạt động trải nghiệm phù hợp với trình độ nhận thức, độ tuổi và khả năng của học sinh tiểu học. Bên cạnh việc sử dụng các thiết bị dạy học cơ bản, giáo viên có thể tận dụng thêm vật liệu sẵn có, dễ tìm và các đồ dùng học tập quen thuộc trong lớp.

Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ số được khuyến khích trong quá trình dạy học STEM. Giáo viên có thể sử dụng các phần mềm học tập, thí nghiệm ảo, mô phỏng hoặc các tài nguyên trực tuyến dễ truy cập để hỗ trợ học sinh chủ động khám phá kiến thức, mở rộng hiểu biết ngoài khuôn khổ lớp học truyền thống.

Công tác đánh giá học sinh trong giáo dục STEM ở tiểu học cũng cần tuân thủ đúng các nguyên tắc và hình thức đánh giá được quy định trong chương trình giáo dục phổ thông. Việc đánh giá không chỉ tập trung vào kết quả cuối cùng mà còn coi trọng đánh giá quá trình học tập, thông qua các phương pháp như quan sát, vấn đáp, đánh giá sản phẩm học tập, hồ sơ học tập của học sinh. Giáo viên cần động viên sự tiến bộ của từng em, tạo động lực và khuyến khích tinh thần ham học, sáng tạo trong mỗi hoạt động STEM.

Tóm lại, các hình thức tổ chức giáo dục STEM ở tiểu học không chỉ mang tính hệ thống, khoa học mà còn phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh, góp phần xây dựng môi trường học tập tích cực, sáng tạo và hiệu quả trong các nhà trường tiểu học hiện nay.

Giáo dục STEM ở tiểu học không chỉ là xu hướng mà còn là bước đệm vững chắc giúp trẻ phát triển toàn diện về tư duy, kỹ năng và khả năng giải quyết vấn đề trong cuộc sống thực tiễn. Việc triển khai linh hoạt các hình thức dạy học STEM sẽ mở ra những cơ hội học tập thú vị và sáng tạo cho học sinh. Để khám phá thêm nhiều phương pháp giáo dục hiện đại, phụ huynh và giáo viên có thể truy cập KIDDIHUB ngay hôm nay!

Đăng bởi:

Nhóm công khai

102K thành viên

20+ bài viết mỗi ngày

Từ trong bụng đến giảng đường