Tìm kiếm bài viết

Cách chữa ngọng cho trẻ 5 tuổi với các bài tập đơn giản

Dạy trẻ nói ngọng qua các bài tập giúp con khắc phục sớm để không ảnh hưởng đến quá trình giao tiếp. Cụ thể là luyện cơ miệng, bắt chước tiếng động vật kêu,… Vậy để nắm rõ hơn về những bài tập dạy trẻ nói ngọng hãy theo dõi ngay bài viết được Kiddihub chia sẻ ở bài viết bên dưới.

Trẻ nói ngọng là như thế nào?

Nói ngọng là tình trạng phổ biến ở trẻ và kéo dài đến khi trưởng thành nếu không có biện pháp khắc phục sớm. Rối loạn đường phát âm thanh này khiến lời nói ra không đạt âm vị chuẩn ngôn ngữ. Cho nên đã hình thành âm, từ ngữ sai lệch khó nghe.

day-tre-noi-ngong-1 — *Trẻ từ 2 đến 4 tuổi dễ bị nói ngọng, giai đoạn này con đang học và phát triển lời nói, ngôn ngữ*

Theo chuyên gia, bất cứ trẻ nào cũng có nguy cơ ngọng do liên quan từ nhiều yếu tố. Tình trạng này còn phổ biến đến mức phụ huynh khi thấy trẻ có biểu hiện nói ngọng cũng không quá lo lắng. Thậm chí còn chọc theo ngọng nói của con.

Đây cũng là nguyên nhân khiến nhiều người đến tuổi trưởng thành vẫn còn nói ngọng, khó chỉnh. Trẻ từ 2 đến 4 tuổi là đối tượng dễ bị nói ngọng, giai đoạn này con đang học và phát triển lời nói, ngôn ngữ.

Do đó con cũng dễ bị ảnh hưởng từ môi trường bên ngoài. Ngoài ra giọng nói cũng liên quan đến tật bẩm sinh và biểu thị rõ hơn khi bước vào thời điểm học nói. Biểu hiện rõ nhất là phát âm không rõ, khó nghe.

Bấm xem ngay: Top trường mầm non được ba mẹ review tốt nhất tại Hà Nội

Nguyên nhân kiến bé bị ngọng

Nói ngọng ở trẻ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm yếu tố bẩm sinh, môi trường và thói quen sinh hoạt. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

Dị tật bẩm sinh: Các vấn đề về răng, hàm, lưỡi như sứt môi, hở hàm ếch, răng lệch lạc có thể ảnh hưởng đến khả năng phát âm, gây nói ngọng kéo dài.
Suy giảm thính lực: Nếu trẻ nghe kém hoặc mắc các bệnh như viêm tai giữa, việc tiếp thu âm thanh sẽ bị ảnh hưởng, khiến trẻ phát âm sai hoặc không rõ chữ.
Bắt chước sai cách: Trẻ thường học nói bằng cách bắt chước người lớn. Nếu tiếp xúc thường xuyên với những người nói ngọng, trẻ sẽ dễ hình thành thói quen này.
Thói quen ngậm núm vú giả: Ngậm núm vú quá lâu có thể làm thay đổi cấu trúc miệng và cách đặt lưỡi, dẫn đến việc phát âm không chuẩn.
Vấn đề về hô hấp: Các bệnh lý như viêm xoang, hen suyễn, nghẹt mũi khiến trẻ phải thở bằng miệng, lâu dần ảnh hưởng đến phát âm, đặc biệt là âm “s” và “z”.
Ảnh hưởng từ thiết bị điện tử: Việc xem tivi, điện thoại quá nhiều khiến trẻ giảm tương tác ngôn ngữ, học bằng cách nhìn thay vì nghe, dẫn đến rối loạn ngôn ngữ.
Cấu trúc miệng chưa hoàn thiện: Trẻ dưới 4 tuổi có thể nói chưa rõ do các bộ phận như lưỡi, răng, hàm chưa phát triển đầy đủ. Điều này thường tự cải thiện theo thời gian.

Lưu ý: Nếu trẻ trên 5 tuổi vẫn nói ngọng, cha mẹ nên đưa con đi kiểm tra để xác định nguyên nhân và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Cách chữa ngọng cho trẻ 5 tuổi

Trẻ 5 tuổi ngọng là hiện tượng khá phổ biến, thường xuất phát từ thói quen phát âm chưa đúng, cơ quan phát âm chưa linh hoạt, hoặc do bé bắt chước người xung quanh. Dù không phải là vấn đề quá nghiêm trọng, việc chữa ngọng sớm sẽ giúp bé tự tin giao tiếp và phát triển ngôn ngữ toàn diện trước khi vào lớp 1. Dưới đây là những cách độc đáo, sáng tạo và thực tế để hỗ trợ bé nói rõ ràng hơn, kèm ví dụ minh họa từ đời sống.

Quan sát và xác định nguyên nhân ngọng

Trước tiên, hãy lắng nghe bé nói để nhận ra bé ngọng âm nào: “l” thành “n” (như “lúa” thành “núa”), “r” thành “g” (như “rắn” thành “gắn”), hay bỏ qua âm cuối (như “cá” thành “ca”). Hiểu rõ vấn đề sẽ giúp bạn tìm cách phù hợp.

Thực hành: Ghi lại vài câu bé nói hàng ngày, như “Con muốn ăn cơm” thành “Con muốn ăn côm”. Chú ý âm “m” yếu hoặc mất hẳn.

Tập phát âm qua trò chơi vui nhộn

Trẻ 5 tuổi thích chơi hơn học, nên hãy biến việc luyện phát âm thành trò chơi để bé hứng thú và tự nhiên sửa ngọng.

Trò “Gương mặt hài hước”: Ngồi trước gương với bé, làm động tác夸张 (khuếch trương) miệng khi phát âm âm khó. Ví dụ, với âm “l”, bạn thè lưỡi chạm răng trên, nói “la la la” thật to, rồi bảo bé làm theo: “Con thử hát ‘la la’ xem ai to hơn nào!”
Trò “Đố chữ”: Đọc từ chứa âm bé ngọng, như “rồng” (nếu bé nói thành “gồng”), rồi hỏi: “Con vật nào bay được trong tranh này?” Bé sẽ cố nói “rồng” để trả lời đúng.

Luyện cơ miệng bằng bài tập đơn giản

Cơ miệng yếu hoặc chưa linh hoạt có thể là lý do khiến bé ngọng. Các bài tập nhỏ sẽ giúp lưỡi, môi và hàm của bé hoạt động tốt hơn.

Thổi bong bóng xà phòng: Hướng dẫn bé hít sâu, thổi mạnh để tạo bong bóng lớn. Điều này giúp bé điều chỉnh hơi thở và làm mạnh cơ môi.
Liếm kẹo mút: Đưa bé một cây kẹo mút, yêu cầu liếm theo vòng tròn hoặc lên xuống để lưỡi linh hoạt hơn, đặc biệt hữu ích với âm “l” và “r”.

Sửa ngọng qua bài hát và câu chuyện

Âm nhạc và kể chuyện là cách tự nhiên để bé nghe và bắt chước cách phát âm chuẩn.

Hát bài có âm khó: Chọn bài hát chứa âm bé ngọng, như “Con cào cào” (cho âm “c”) hoặc “Rồng rắn lên mây” (cho âm “r”). Hát chậm, nhấn mạnh âm đó, rồi để bé hát theo.
Kể chuyện tương tác: Đọc truyện, dừng lại ở từ bé ngọng, như “Con rùa chạy nhanh,” rồi hỏi: “Con gì chạy nhanh nào?” Bé sẽ cố nói “rùa” thay vì “gùa”.

Tạo môi trường nói chuẩn xung quanh bé

Trẻ thường học phát âm từ người lớn, nên gia đình cần nói rõ ràng, tránh “nói ngọng” đùa với bé.

Thực hành: Nếu bé nói “nắm” thành “năm,” bạn sửa nhẹ nhàng: “Con nói ‘nắm’ nhé, nghe mẹ: nắm tay mẹ này!” Lặp lại từ đó trong câu chuyện hàng ngày.

Bài tập chữa nói ngọng cho bé

Trẻ ngọng nói không phải là tình trạng hiếm gặp hay quá nguy hiểm. Thế nhưng nếu để lâu dài sẽ ảnh hưởng đến quá trình giao tiếp.

day-tre-noi-ngong-2 — *Bài tập dạy trẻ nói ngọng hiệu quả - luyện cơ miệng, kết hợp khẩu hình miệng và phát âm, thông qua trò chơi*

Nếu bố mẹ phát hiện con nói ngọng hãy thực hiện các bài tập bên dưới để tránh hệ lụy lâu dài về sau, cụ thể:

Bài tập chữa ngọng cho trẻ - luyện cơ miệng

Cách chữa nói ngọng cho bé 3 tuổi – luyện tập cơ miệng. Khi con có thể phối hợp được các cơ quan là môi, miệng, dây thanh quản bé sẽ bật âm chuẩn xác hơn.

Một số cách luyện tập cơ miệng đơn giản bố mẹ có thể dạy con là thổi bong bóng hơi, bóng xà phòng, dùng ống hút để uống nước, thổi nến hoặc phồng máy để hoạt động cơ quan trong miệng.

Một bài tập chữa nói ngọng đơn giản khác là mỗi sáng hãy yêu cầu trẻ há to miệng và phát âm to rõ A, O, N, L, TR, CH,… Bạn hãy cho bé lặp đi lặp lại 5 – 7 lần đến khi phát âm chính xác mới thôi.

Sau đó phụ huynh có kết kết hợp hỏi lại những âm này, chỉ vào chữ để con học từ mới.

Dạy trẻ nói ngọng - Bài tập kết hợp khẩu hình miệng, phát âm

Bài tập chữa ngọng cho trẻ hiệu quả là kết hợp khẩu hình miệng, phát âm. Khẩu hình miệng chuẩn sẽ giúp trẻ phát âm chính xác hơn, phụ huynh có thể thực hành cùng con.

Tiêu chí của phương pháp này là phát âm thật to, chuẩn mới chuyển sang âm mới. Bé cần lặp đi lặp lại nhiều lần đến khi phát âm chính xác mới dừng lại.

Một số bài tập dạy trẻ nói ngọng kết hộ khẩu hình phát âm chuẩn bao gồm:

Cần yêu cầu bé há miệng to để phát âm chữ A, HA.
Hướng dẫn con tròn miệng để phát âm chính xác âm O, HO.
Chu môi để phát âm U, HU.
Bặm môi để phát âm B, BO, BU, BA.
Mím môi để phát âm M, MA, MO, MU.
Uốn lưỡi để phát âm L, LA, LO, LU.

Bắt chước tiếng kêu động vật

Cách chữa ngọng cho trẻ 5 tuổi – bắt chước tiếng động vật. Bé thường thích tìm hiểu về thế giới xung quanh, đặc biệt động vật và thường nhại lại tiếng kêu của chúng.

Phụ huynh có thể bắt đầu từ những loài động vật con yêu thích. Đây cũng là cách giúp bé tìm hiểu thêm về thế giới xung quanh.

Bài tập dạy trẻ nói ngọng này cực kỳ đơn giản, nhanh chóng như sau:

Tiếng chó sủa Gâu Gâu.
Tiếng việt kêu Quạc Quạc.
Tiếng gà trống Ò Ó O.
Tiếng mèo kêu Meo meo.

Ngoài ra bạn cũng có thể sử dụng thêm sách kĩ năng sống cho trẻ để con luyện đọc và học hỏi thêm kinh nghiệm.

Cho trẻ phát âm qua thơ ca

Dạy trẻ nói ngọng thông qua các bài thơ ca, đồng dao giúp bé phản ứng để con dần phát âm chuẩn xác hơn. Cách này cũng cực kỳ thú vị hơn là để con luyện tập từng một từ.

Bố mẹ có thể hướng dẫn bài tập chữa ngọng cho con qua bài thơ có vần tự chế. Chẳng hạn “Cốc cốc cốc! Ai gọi đó, tôi là thỏ nếu là thỏ hãy cho xem tai. Cốc cốc cốc! Ai gọi đó, ôi là nai nếu là nai cho xem gạc”

Điều ấn tượng là một số chuyên gia cho rằng giúp bé học nói, phát âm, chữa ngọng qua bài hát quốc dân Baby Shark.

Do trẻ thường thích thú với nhịp điệu bài hát nên nhanh chóng học theo, phát âm chính xác Đ.

Thông qua trò chơi

Cách chữa ngọng cho trẻ 6 tuổi thông qua trò chơi luôn tạo hứng thú với bé. Bài tập này tạo cho con cảm giác thoải mái hơn là chăm chăm vào việc luyện nói.

Mặt khác các trò chơi cũng giúp tạo phản xạ cho bé tăng cường khả năng giao tiếp, tạo hứng thú hơn hơn khi học cùng cha mẹ.

Một số trò chơi thiết kế thành bại tập dạy trẻ nói ngọng hiệu quả như sau:

Trò chơi Chi chi chành chành – Nói chi chi.
Trò chơi Ù à ù ập.
Trò chơi dạy trẻ nói ngọng xe tàu hỏa chạy kêu Tu tu.

Phần mềm chữa nói ngọng tốt nhất hiện nay

Dưới đây là 5 phần mềm hỗ trợ trẻ chữa nói ngọng hiệu quả, giúp cải thiện phát âm và phát triển kỹ năng giao tiếp:

Phần mềm chữa nói ngọng Read Along by Google

Tính năng chính: Ứng dụng hỗ trợ trẻ luyện đọc và phát âm thông qua trợ lý giọng nói AI.
Ưu điểm:
- Hướng dẫn phát âm chính xác bằng giọng nói và hình ảnh.
- Hỗ trợ nhiều ngôn ngữ, bao gồm cả tiếng Việt.
- Giao diện thân thiện, dễ sử dụng.

Phần mềm chữa nói ngọng Speech Blubs

Tính năng chính: Sử dụng công nghệ AI để giúp trẻ phát âm chuẩn thông qua các bài tập tương tác.
Ưu điểm:
- Cung cấp trò chơi vui nhộn giúp trẻ luyện nói mà không bị nhàm chán.
- Hỗ trợ phát triển ngôn ngữ thông qua hình ảnh, âm thanh sinh động.
- Dành cho trẻ gặp vấn đề về phát âm, chậm nói, tự kỷ.

Phần mềm chữa nói ngọng Articulation Station

Tính năng chính: Ứng dụng tập trung vào luyện phát âm từng âm tiết, giúp trẻ khắc phục lỗi nói ngọng.
Ưu điểm:
- Chia bài học theo từng âm, giúp bé luyện tập có hệ thống.
- Dễ dàng theo dõi tiến độ và cải thiện kỹ năng nói.
- Được thiết kế bởi chuyên gia ngôn ngữ trị liệu.

Phần mềm chữa nói ngọng Elsa Speak

Tính năng chính: Ứng dụng luyện phát âm chuẩn với công nghệ nhận diện giọng nói AI.
Ưu điểm:
- Cung cấp phản hồi chi tiết về cách phát âm, giúp trẻ sửa lỗi sai.
- Hỗ trợ tiếng Anh nhưng có thể giúp trẻ làm quen với cách phát âm chuẩn.
- Phù hợp cho trẻ lớn hơn hoặc người mới học tiếng Anh.

Phần mềm chữa nói ngọng Speech Therapy for Kids

Tính năng chính: Ứng dụng hỗ trợ trẻ mắc chứng chậm nói, nói ngọng hoặc gặp khó khăn trong giao tiếp.
Ưu điểm:
- Hướng dẫn phát âm từng từ và câu thông qua hình ảnh và âm thanh.
- Dễ sử dụng, thích hợp cho trẻ nhỏ.
- Giúp trẻ nâng cao sự tự tin khi giao tiếp.

Lưu ý quan trọng khi thực hiện các bài tập chữa nói ngọng cho trẻ

Trẻ càng lớn việc chỉnh cách phát âm càng gặp khó khăn nên phát hiện và điều chỉnh từ giai đoạn sớm cực kỳ cần thiết. Đây có thể là một hành trình dài đòi hỏi sự kiên nhẫn từ bố mẹ, sự kết hợp từ mọi người xung quanh.

day-tre-noi-ngong-3 — *Chú ý cách phát âm của con để phát hiện, điều chỉnh*

Thế nhưng để mang lại hiệu quả phụ huynh cần chú ý một số nguyên tắc như sau:

Xác định nguyên nhân con nói ngọng việc điều chỉnh mới mang lại hiệu quả.
Lắng nghe, liệt kê những từ trẻ phát âm sai để điều chỉnh một cách có hệ thống.
Giám sát chi tiết, chú ý cách phát âm của con để phát hiện, điều chỉnh ngay lập tức.
Nếu con đã nói không chuẩn khi dạy trẻ nói ngọng không được thực hiện từ những người nói lắp, ngọng.
Dạy bài tập chữa nói ngọng cho con không dài. Tương tự như khóa học kĩ năng sống cho trẻ em, nếu dạy quá dài bé không đủ kiên nhẫn, sự tập trung cao độ để ghi nhớ, học hỏi. Theo các chuyên gia thực hiện mỗi bài tập từ 1-3 phút với tần suất 10 lần/ngày sẽ mang lại hiệu quả.
Thường xuyên cho bé luyện tập cơ miệng bằng cách thổi bong bóng, đưa lưỡi lên xuống và trái phải.
Không được nhai lại lời con nói với một thái độ trêu trọc, mỉa mai và chê bai quá mức khiến trẻ xuống tinh thần.
Cần kiên trì khi dạy con các bài tập để dần thay đổi tích cực trẻ hơn.
Tạo không khí thoải mái tránh việc ép con học liên tục khiến bé cảm thấy sợ hãi, khó chịu.

Kết luận

Trẻ nói ngọng nếu không khắc phục sớm có thể làm thành tập ảnh hưởng đến quá trình giao tiếp. Điều này cũng khiến con mặc cảm, trở nên tự ti do bạn bè trêu chọc khi lớn lên.

Mong rằng với những chia sẻ trên đây giúp bạn biết được bài tập dạy trẻ nói ngọng hiệu quả. Đừng quên nhấn theo dõi hệ thống ngay hôm nay để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích cho mình.

Đăng bởi: PhamMai