So sánh phương pháp Montessori và STEAM trong giáo dục

Phương pháp Montessori và STEAM là hai trong số những xu hướng giáo dục sớm dành cho trẻ mầm non. Với bài viết dưới đây, hãy cùng Kiddihub khám phá sự khác biệt giữa hai phương pháp này, từ đó có cái nhìn tổng quát khi lựa chọn phương pháp giáo dục phù hợp cho con em mình nhé!

Học theo phương pháp Montessori và STEAM là gì?

Phương pháp Montessori

Montessori được đặt theo tên người sáng lập ra phương pháp này, tiến sĩ Maria Montessori. Phương pháp này lần đầu tiên được giới thiệu vào cuối năm 1800, tính đến thời điểm hiện tại đã trải qua 2 thế kỷ. Mục đích ban đầu của phương pháp Montessori là để hỗ trợ những trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, giúp các em hòa nhập với môi trường xã hội. 

Qua những thành công gặt hái được, Montessori được phổ biến với tất cả đối tượng trẻ em. Vậy học theo phương pháp Montessori là gì? Những nội dung trong phương pháp này bao gồm phát triển năng khiếu bẩm sinh, tư duy, kỹ năng giác quan, ngôn ngữ, trẻ có thể tự chăm sóc bản thân,...

Ví dụ về phương pháp Montessori: Các bé sẽ được tiếp cận những hoạt động liên quan đến chăm sóc bản thân như tự thay quần áo, buộc dây giày, soạn sách vở, tự chuẩn bị đồ ăn,... Song song đó, bé cũng được dạy cách chăm sóc môi trường sống xung quanh như lau bàn học, trồng cây, tưới cây, trồng cây,...

Phương pháp Steam

STEAM là tên viết tắt của tổ hợp 5 lĩnh vực khác nhau, bao gồm Science - Technology - Engineering - Art - Mathematics  tương ứng với Khoa học - Công nghệ - Kỹ thuật - Nghệ thuật - Toán học. Nền móng hình thành của phương pháp này xuất phát từ STEM. Mô hình này được ra mắt lần đầu vào năm 2001 bởi những nhà khoa học đến từ Quỹ Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (NSF). 

STEM với mục đích giúp trẻ trang bị đầy đủ những kỹ năng cần thiết và sẵn sàng để trở thành công dân chất lượng cao trong tương lai. Về sau, chữ A (Art) tức “Nghệ thuật” được thêm vào phương pháp này để kích thích sáng tạo và tư duy thiết kế. Và từ đó, STEAM ra đời.

Blog liên quan: Phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả nhất hiện nay

So sánh 2 phương pháp giáo dục Montessori và STEAM

Điểm giống nhau

Cả Montessori và STEAM đều là những phương pháp giáo dục hiện đại và khuyến khích áp dụng cho trẻ càng sớm càng tốt. Cả hai đều nhấn mạnh đến việc thực hành học tập, giúp cho trẻ trang bị những kỹ năng tư duy cần thiết và khả năng giải quyết vấn đề.

Điểm khác nhau

1. Về đối tượng hướng tới

Đối tượng là một trong những điểm khác nhau khi so sánh phương pháp Montessori và STEAM

Montessori được xem là phương pháp tối ưu nhất dành cho các bé trong giai đoạn đầu đời từ 0-6 tuổi. Bởi vì đây chính là thời kỳ quan trọng giúp trẻ có thể nhận thức, hình thành tính cách và định hình nhân cách phát triển của trẻ sau này.

Trong khi đó, phương pháp STEAM được áp dụng rộng rãi, từ trẻ em mầm non đến học sinh bậc trung học phổ thông, giúp trẻ bổ sung những kiến thức kỹ thuật, công nghệ, đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện đại.

2. Về mục tiêu

Phương pháp Montessori và STEAM sở hữu mục tiêu khác nhau. Phương pháp Montessori giúp trẻ tiếp cận tới 5 lĩnh vực khác nhau, bao gồm thực hành cuộc sống, ngôn ngữ, văn hóa, giác quan, toán học. Nội dung bài học được thiết lập sao cho phù hợp với điều kiện, tính cách cũng như khả năng của trẻ trong giai đoạn mầm non. 

Song song đó là sự kết hợp các lĩnh vực học tập với giao diện hình ảnh trực quan, sinh động, giúp trẻ có thể dễ dàng tiếp thu, mở rộng kiến thức. 

Phương pháp STEAM mầm non mang đến cho trẻ sự tương tác đa chiều, phát huy khả năng sáng tạo, hình thành tư duy phản biện, làm việc nhóm, thực hiện các thử nghiệm thực tiễn, tận dụng sức mạnh của công nghệ,...Mục tiêu của STEAM là khuyến khích trẻ chủ động trong quá trình học tập, tư duy, sáng tạo, biết tự giải quyết vấn đề và làm chủ kỹ năng. 

3. Về nguyên tắc

So sánh phương pháp Montessori và STEAM sẽ có những điểm khác nhau về nguyên tắc, cụ thể như sau:

+ Nguyên tắc của phương pháp giáo dục trẻ Montessori

Nguyên tắc của việc học theo phương pháp Montessori là gì? Montessori lấy việc học tập là nhu cầu tự nhiên ở trẻ nhỏ, phương pháp này nhấn mạnh 4 nguyên tắc cơ bản, bao gồm:

• Tôn trọng trẻ: Trẻ em có quyền tự do lựa chọn để phát triển những kỹ năng cần thiết cho mình.
• Thời kỳ nhạy cảm: Trong một thời kỳ phát triển, bé sẽ có những thay đổi rõ nét trong quá trình hình thành nhận thức - hành vi, đây chính là thời kỳ nhạy cảm. Khi đó, người hướng dẫn sẽ để trẻ tự học với những giáo cụ, quan sát từ xa mà không có sự can thiệp nào. Các em sẽ được xây dựng không gian riêng để học tập theo ý thích cá nhân. 
• Trí tuệ thẩm thấu: 6 năm đầu đời là thời kỳ “vàng” của áp dụng phương pháp Montessori. Trí óc các bé sẽ như miếng bọt biển, sẵn sàng tiếp thu mọi kiến thức và có thể ghi nhớ một cách dễ dàng. 
• Độ tuổi hỗn hợp: Những lớp học được có sự góp mặt của trẻ ở nhiều độ tuổi khác nhau. Điều này sẽ kích thích vai trò của những đứa trẻ lớn hơn và khả năng học hỏi của những đứa nhỏ bằng cách sao chép hành động của những đứa trẻ lớn.

+ Nguyên tắc của phương pháp STEAM

Để dạy con theo phương pháp STEAM một cách hiệu quả, bạn cần lưu ý đến 4 nguyên tắc then chốt như sau:

• Tiêu chí học là để áp dụng: STEAM đề cao hoạt động thực hành những điều vừa học vào thực tế cuộc sống. 
• Học sinh làm trung tâm: Các bé có cơ hội được lựa chọn những dự án mà mình muốn tham gia. Song song đó các em được góp ý, thừa nhận quan điểm và tích lũy kinh nghiệm từ những sai lầm. Các bạn sẽ cộng tác cùng nhau để phát triển và tập trung vào quá trình học tập thay vì chạy theo điểm số, thành tích.

• Vai trò của giáo viên: Phương pháp STEAM đề cao sự tìm tòi học hỏi. Vì thế, giáo viên chỉ là người quan sát, hỗ trợ giúp các em đi đúng hướng. 
• Đa dạng trong chủ đề: Giúp các em bổ sung đa dạng kiến thức. Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc thiết kế bài giảng và sưu tầm chất liệu dạy học.

Những hạn chế của phương pháp Montessori và STEAM

Hạn chế của phương pháp giáo dục trẻ Montessori

Phương pháp Montessori được cho là chưa đề cao tính tương tác giao tiếp của những đứa trẻ. Thật ra, không phải lúc nào độc lập cũng tốt, bởi trẻ rất cần sự tương tác và trao đổi với bạn bè.

Thêm vào đó, Montessori chưa thực sự chú trọng vào phát huy trí tưởng tượng, sáng tạo của trẻ, chương trình học chưa sát với những trường học truyền thống. 

Hạn chế của phương pháp STEAM

Phương pháp STEAM đa số được đưa vào chương trình học cấp cơ sở. Điều này là quá trễ, bởi những kỹ năng trong STEAM cần được tiếp cận với trẻ càng sớm càng tốt. Khi thiếu đi nền tảng cốt lõi cơ bản, dẫn đến việc đón nhận STEAM ở cấp trung học bị quá tải, vô tình làm mất hứng thú học ở trẻ.

Ngoài ra, số lượng giáo viên giảng dạy theo mô hình STEAM có chuyên môn cao vẫn chưa nhiều, thiếu hướng dẫn tiêu chuẩn cụ thể và chưa chuẩn bị được những kiến thức cho các trẻ ở cấp học cao hơn.

Có thể bạn quan tâm: Phương pháp Reggio Emillia là gì? Có nên cho con học theo phương pháp Reggio Emillia không?

Cách kết hợp 2 phương pháp Montessori và steam để đạt hiệu quả

Thực hành nhiều

Để kết hợp thế mạnh của phương pháp Montessori và STEAM, hãy cho trẻ em tham gia những hoạt động thực tế, qua đó trẻ có thể đưa ra các phán đoán, suy luận.

Ví dụ như cần đổ lượng nước vào cốc bao nhiêu để không bị tràn? Đó là một phần nội dung ví dụ về phương pháp Montessori. Trong khi đó mô hình STEAM sẽ dạy con trẻ cách giải quyết vấn đề, chẳng hạn như lau dọn khi nước bị tràn. Điều đó sẽ giúp trẻ học được nhiều điều trong cuộc sống. 

Học với các giác quan

Cả 2 phương pháp giáo dục Montessori và STEAM đều nhấn mạnh phát triển các giác quan của trẻ. Các em có thể thông qua các giác quan của mình khám phá về chiều cao, chiều rộng, nhiệt độ, khối lượng, âm thanh, chất liệu,.... Sau đó, sẽ tiến hành sắp xếp và phân loại những thứ mà các bé phát hiện ra.

Kết hợp trong toán học

Khi kết hợp phương pháp Montessori và STEAM trong lĩnh vực toán học, trẻ em có thể khám phá về những hình mẫu, con số, trình tự và những phép tính. Các em hoàn toàn nắm chắc những khái niệm thuộc mô hình STEAM thông qua bộ đếm và thẻ đồ chơi của phương pháp Montessori.

Kết hợp trong văn hóa, khoa học

Các em sẽ được thoải mái khám phá thế giới xung quanh. Văn hóa là nguyên tắc then chốt trong Montessori và khoa học là môn quan trọng không thiếu của STEAM. Sự đan xen, lồng ghép cả hai lĩnh vực sẽ khiến các bé có hứng thú với các môn học.

Học tập qua công cụ giáo dục

Một trong những cách hữu ích trong việc kết hợp hai phương pháp giáo dục Montessori và STEAM, chính là sử dụng các công cụ hỗ trợ như tranh ảnh, sách báo, âm nhạc và ứng dụng học tập. Điều này sẽ kích thích niềm đam mê học tập và khả năng ngôn ngữ ở trẻ được phát triển.

Trên đây là những cách phổ biến nhất vì trong thực tế có nhiều cách để kết hợp hai phương pháp này với nhau do Montessori và STEAM luôn có sự tương đồng nhất định. 

Qua bài viết trên, Kiddihub đã giới thiệu chi tiết cũng như so sánh hai phương pháp Montessori và STEAM để bố mẹ có cái nhìn khách quan về 2 mô hình giáo dục mới này. Mỗi phương pháp đều sở hữu những thế mạnh riêng. Nếu ta kết hợp hai phương pháp một cách hiệu quả, ta có thể xây dựng một chương trình học phù hợp giúp trẻ phát triển toàn diện về kiến thức lẫn kỹ năng. Chúc các ba mẹ chọn được cho trẻ phương pháp phù hợp nhất và đừng quên theo dõi Kiddihub để cập nhật thêm nhiều thông tin bổ ích về hành trình nuôi dạy con!