Tìm kiếm bài viết

Liệu có khả năng nào cho việc cha mẹ tự dạy con chậm nói tại nhà

Dạy con chậm nói có những trường hợp thực hiện tại nhà và có những trường hợp phải nhờ đến sự can thiệp của y tế. Tốt nhất vấn đề nên được phát hiện sớm để được chữa trị kịp thời, không làm ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Biểu hiện chậm nói của trẻ

Hầu hết trẻ sơ sinh bắt đầu phát âm những từ đơn giản trong giai đoạn từ 9 đến 14 tháng. Tuy nhiên, hành trình tập nói của chúng ta đã được bắt đầu ngay khi được sinh ra.

Em bé bắt đầu bắt chước các từ và âm thanh lúc khoảng 4 tháng tuổi, mặc dù biểu hiện chỉ là ê a vài âm thanh. Sau 6 tháng, bạn có thể nghe thấy vài từ đơn lẻ, chủ yếu là nguyên âm. Và đến 9 tháng, bạn có thể nghe thấy những âm thanh lan man như "ba-ba-ba-ba-ba".

dạy con chậm nói — Trẻ chậm nói là nỗi lo của nhiều gia đình hiện đại

Nếu con bạn không đạt được các mốc quan trọng như nói bập bẹ khi được 9 tháng tuổi hoặc chưa biết chỉ chỏ khi được 12 tháng tuổi, thì có lẽ đã đến lúc bạn nên nói chuyện với bác sĩ và cân nhắc việc dạy con chậm nói. Một số dấu hiệu rõ ràng khác để bạn kiểm tra con có đang chậm nói hay không, gồm có:

Đến 9 tháng, con bạn vẫn chưa bập bẹ hoặc bập bẹ những từ có rất ít hoặc không có phụ âm, ví dụ: Chỉ phát âm nguyên âm như a, e, i, o, u.
Khi được 12 tháng, bé nhìn chằm chằm vào đồ vật mình muốn nhưng không sử dụng ngôn ngữ mà dùng cử chỉ, chẳng hạn như chỉ tay, để chỉ cho bạn thứ bé muốn.
Đến 16 tháng, bạn vẫn chưa nghe thấy (những) từ đầu tiên của con mình.
Khi được 24 đến 30 tháng, con bạn vẫn chưa nói được các cụm từ có hai tiếng, chẳng hạn như "bánh quy".
Đến 36 tháng, con bạn chỉ nói những từ có một âm tiết không có phụ âm cuối (ví dụ “cơ” thay cho “cơm”). Các bé cũng không đặt câu hỏi và thường xuyên nổi cơn thịnh nộ khi không hiểu lời người lớn nói.

Ngay khi có những triệu chứng trên, bạn nên đưa con thăm khám bệnh viện với đầy đủ chuyên khoa để kiểm tra, sau đó, tiến hành tìm kiếm và áp dụng phương pháp dạy con chậm nói thích hợp.

Blog liên quan: Cách dạy con tự lập của người Nhật

Nguyên nhân khiến trẻ chậm nói

Con chậm nói có thể là do:

Nguyên nhân bệnh lý

Một số bệnh lý suy giảm chức năng răng miệng ở trẻ như các vấn đề về vòm miệng hoặc lưỡi, dây hãm ngắn (nếp gấp bên dưới lưỡi), có thể gây hạn chế chuyển động của lưỡi và ảnh hưởng tới khả năng ngôn ngữ. Những điều này xảy ra khi trẻ có vấn đề trong vùng não chịu trách nhiệm về lời nói. Điều này gây khó khăn cho việc phối hợp giữa môi, lưỡi và hàm để tạo ra âm thanh lời nói. Ngoài ngôn ngữ những đứa trẻ gặp tình trạng này cũng có thể gặp các vấn đề về vận động miệng khác, ví dụ như việc ăn uống.

Vấn đề về thính giác

Trẻ bị chậm nói có thể là do các ảnh hưởng của các vấn đề về thính giác. Ví dụ như việc nhiễm trùng tai, đặc biệt là nhiễm trùng mãn tính, có thể ảnh hưởng đến thính giác của trẻ. Nhưng miễn là một bên tai còn nghe bình thường thì lời nói và ngôn ngữ của trẻ vẫn sẽ phát triển bình thường.

Việc dạy con chậm nói tại nhà trong các trường hợp này là điều trị vấn đề bệnh lý và cải thiện vấn đề ngôn ngữ cho con ngay sau đó.

Nguyên nhân tâm lý

Trẻ bị bỏ bê quá mức hoặc gặp biến cố trong cuộc sống, cha mẹ bận rộn (công việc hoặc xem điện thoại) không có thời gian tương tác với con cũng là các nguyên nhân gây ảnh hưởng tới tâm lý và khả năng ngôn ngữ của bé.

Tự kỷ hoặc bị rối loạn tăng động giảm chú ý

- Về tự kỷ: Tự kỷ là một trong các nguyên nhân dẫn tới tình trạng trẻ chậm nói nhưng không phải đứa trẻ nào bị chậm nói cũng đều bị tự kỷ. Đây là một chứng bệnh về não do các gen bất thường gây ra, từ đó dẫn tới các tình trạng như: rối loạn ngôn ngữ, ít giao tiếp xã hội, thích ở một mình, vận động chậm chạp,...

- Về rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD): Đây là căn bệnh mãn tính, liên quan đến tâm thần kinh và hiện chưa rõ nguyên nhân. Khi bị ADHD trẻ sẽ có biểu hiện hiếu động quá mức, dễ mất tập trung từ đó gây ảnh hưởng tới khả năng ngôn ngữ và khả năng học tập.

Trong hai trường hợp này, dạy trẻ bị rối loạn tăng động giảm chú ý sẽ khả dĩ hơn trẻ bị tự kỷ. Vì trẻ bị tự kỷ bị ngắt hoàn toàn kết nối với môi trường và con người, không có cơ sở để bắt chước âm thanh. Còn trẻ bị rối loạn thì cần nhiều thời gian nhiều hơn vì các con bị mất tập trung. Cách dạy trẻ chậm nói giảm chú ý trong trường hợp này sẽ cần nhiều sự kiên nhẫn của cha mẹ hơn so với các bé khác.

Biện pháp tác động dạy con chậm nói

Khi có nghi ngờ con bị chậm nói, con cần được khám tại bệnh viện với đầy đủ chẩn đoán. Những biện pháp tác động dạy nói cho trẻ chậm nói sau đây chỉ được áp dụng trong trường hợp con bạn đã được bác sĩ xác định là trẻ hoàn toàn bình thường. Trong các trường hợp xác định là bệnh lý, cha mẹ phải tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Mẹo dân gian

Có 04 cách thường được nhắc tới để hỗ trợ việc dạy con chậm nói:

Cho ăn những món có lưỡi heo

Gia đình sử dụng phần chóp lưỡi để nấu cho trẻ ăn theo nguyên tắc 07 cái lưỡi mỗi ngày trong vòng 07 ngày cho bé gái, 09 cái lưỡi mỗi ngày trong vòng 09 ngày liên tục cho bé trai.

Bôi hỗn hợp đậu đỏ dưới lưỡi

Cha mẹ xay nhuyễn đậu đỏ còn sống thành bột sau đó trộn với rượu ( chọn rượu chất lượng để tránh ngộ độc và có nồng độ cồn thấp). Sau đó, bôi dưới lưỡi cho con. Sau vài lần bôi, con sẽ từ từ biết nói. Lưu ý đừng để trẻ nuốt ngay sau khi bôi.

Cướp lời

Cách dạy nói cho trẻ chậm nói theo dân gian này được sử dụng như sau: Gia đình trực tiếp đưa con ra chợ hoặc nơi buôn bán sầm uất và lựa chọn một cửa hàng ăn đang bán chạy nhất để thực hiện. Người nhà cướp phần ăn của một người có dáng vẻ hoặc được biết là xởi lởi, hay nói và đưa cho con ăn. Nếu bị la mắng, người nhà cũng không được hé lộ lý do tại sao.

Dùng cá lóc

Người nhà mua một con cá lóc to, khéo léo cầm phần đuôi cá va vào đầu gối của trẻ. Với bé gái, làm 07 lần và với bé trai, làm 09 lần. Sau vài ngày, trẻ sẽ nói sõi. Phần cá có thể dùng để ăn trong gia đình.

Các mẹo dân gian chưa được chứng thực bởi khoa học nhưng trên thực tế, các cách này có hiệu quả nhất định với nhiều trường hợp. Hơn nữa, cách thức cũng tương đối đơn giản và dễ thực hiện trong gia đình. Nếu chưa được như mong muốn, cha mẹ đừng phiền lòng và hãy tiếp tục thử hoặc kết hợp cùng lúc biện pháp dạy trẻ chậm nói tại nhà khoa học dưới đây.

Biện pháp khoa học có thể dạy trẻ chậm nói tại nhà

Cùng nhau đọc sách

Bạn nên đọc sách cho con nghe mỗi ngày càng nhiều càng tốt. Đây là là một trong những cách dạy con nói tốt nhất bạn có thể làm để khuyến khích sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Một nghiên cứu đã công bố năm 2016 cho thấy trẻ em sẽ được tiếp xúc và hấp thu vốn từ vựng rộng hơn thông qua việc đọc sách ảnh hơn là nghe lời nói của người lớn.

Trò chuyện, trao đổi với con nhiều nhất có thể

Chỉ vì con bạn không biết nói không có nghĩa là bạn phải ngồi im lặng cả ngày. Để dạy nói cho trẻ chậm nói, bạn trò chuyện với con càng nhiều (thực chất là độc thoại), trẻ sẽ càng dễ dàng học nói.

Nếu bạn đang thay tã cho trẻ mới biết đi, hãy tường thuật hoặc giải thích những gì bạn đang làm. Hãy kể trẻ nghe về một ngày của bạn, hoặc nói về bất cứ điều gì khác xuất hiện trong đầu bạn. Đảm bảo là bạn sử dụng các từ ngữ đơn giản và câu đơn ngắn gọn để con có thể hiểu được.

Tham khảo thêm: Phương pháp giáo dục trẻ mầm non nào tốt nhất hiện nay?

Hạn chế nhại theo lời con trẻ

Khi những đứa trẻ dùng từ không chính xác hoặc nói theo kiểu trẻ con có thể rất dễ thương nhưng đừng nhại theo chúng. Bạn không cần phải cố gắng chỉnh sai ngay cho con mà hãy dạy con nói theo cách nhắc lại cụm từ với cách đọc đúng trong một câu hoàn chỉnh cho con nghe.

Gọi tên đồ vật

Một số trẻ sẽ chỉ vào một món đồ mà chúng muốn thay vì mở miệng ra yêu cầu. Để dạy con chậm nói, bạn đóng vai trò như một thông dịch viên cho con bạn để giúp chúng biết tên gọi của một số đồ vật.

Ví dụ, nếu con bạn chỉ vào một cốc nước, hãy đáp lại bằng cách nói: “Nước. Con muốn uống nước à?” Mục đích là để khuyến khích con bạn nói từ “nước”. Vì vậy, lần tới khi trẻ muốn uống gì đó, thay vì chỉ tay, hãy khuyến khích trẻ nói đồ vật đó là gì.

Giới hạn thời gian xem màn hình ti vi hoặc điện thoại

Một nghiên cứu năm 2018 cho thấy thời gian sử dụng thiết bị đa phương tiện di động càng nhiều càng làm tăng khả năng chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ 18 tháng tuổi. Với cách dạy trẻ chậm nói giảm chú ý, các chuyên gia chỉ ra rằng việc tương tác với con người, không nhìn chằm chằm vào màn hình là cách tốt nhất để phát triển ngôn ngữ.

Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến khích không quá 1 tiếng xem màn hình mỗi ngày đối với trẻ em từ 2 đến 5 tuổi và giảm ít thời gian hơn nữa đối với trẻ nhỏ hơn.

Trẻ chậm nói dường như đã trở thành tình trạng phổ biến của xã hội hiện đại. Một phần tác nhân là do cha mẹ lơ là, quên tương tác với con, làm con không có môi trường, không có âm thanh để bắt chước theo. Một phần lý do khác là do con có bệnh lý, đây quả là điều không ai mong muốn.

Dù trong trường hợp nào, Kiddihub cũng đều chúc cho gia đình có thể tìm kiếm và áp dụng một phương pháp dạy con chậm nói phù hợp, giúp trẻ có thể tự tin phát triển, trưởng thành và bước vào cuộc sống. Và ba mẹ đừng quên đọc thêm nhiều bài viết bổ ích khác về chủ đề nuôi dạy con tại website Kiddihub nhé!

Nguồn tham khảo: