Trò chuyện giới tính cùng con không khó?

Sự phát triển của mỗi đứa trẻ hoàn toàn khác nhau, tâm sinh lý của mỗi trẻ cũng khác nhau... chỉ có bố mẹ mới theo sát được lộ trình phát triển của con mà có chiến lược nói chuyện giới tính phù hợp.

Hiện nay chúng ta đã quan tâm nhiều đến vấn đề giới tính, tuy nhiên không phải ai cũng nói chuyện với con dễ dàng trong sinh hoạt hằng ngày, huống chi là nói về một vấn đề nhạy cảm và có khi làm bố mẹ ngượng ngùng, khó diễn đạt.

Ngay trong cụm từ “giáo dục giới tính” cũng nên điều chỉnh lại. Giáo dục là sự áp đặt. Nhưng trong chuyện giới tính, trẻ cần được thấu hiểu và chia sẻ. Trong cuốn sách gần đây tôi vừa xuất bản (Nói chuyện giới tính với con không khó) có bàn về nhiều mẫu hình, mẩu chuyện và cách tiếp cận vấn đề với con sao cho nhẹ nhàng, gần gũi.

Trước đó, tôi có làm một khảo sát nhỏ với các bạn ở cấp trung - tiểu học rằng có cần nói chuyện giới tính không, tất cả các bạn đều cho rằng rất cần. Nhưng khi hỏi nói chuyện này với ai, hầu hết các bạn nhỏ chọn nói với bạn bè dù biết rằng nói với bạn là không an toàn về mặt bảo mật và chia sẻ kinh nghiệm, nhưng không dám nói với ai.

Từ đó chúng ta thấy bố mẹ phải là kênh chính để các con chia sẻ lại không được chọn vì có rào cản quá lớn. Chúng ta không phân tích rào cản đến từ đâu, mà cần chú ý làm thế nào để có thể nói chuyện cùng con.

Và sự nhầm lẫn giữa dạy và dọa của bố mẹ cũng chính là nguyên nhân gây nên nỗi sợ hãi xen lẫn sự tò mò của lứa tuổi đang phát triển thay vì trẻ phải được trang bị kiến thức, đôi khi để lại hậu quả cho con.

Vậy khi nào là thời điểm thích hợp để bắt đầu câu chuyện? 

Khi đã biết đi và nói chuyện, trẻ cũng bắt đầu tò mò và muốn tìm hiểu về cơ thể của mình. Đây chính là lúc cha mẹ nên giáo dục giới tính cho trẻ. Trên thực tế, giáo dục giới tính cho trẻ không thể hoàn thành chỉ trong một sớm một chiều, điều này nên diễn ra hàng ngày, cha mẹ hãy tận dụng những cơ hội và tình huống thực tế để thảo luận với con về vấn đề giới tính.Sự tò mò của con trẻ chính là cơ hội vàng để bạn mở đầu câu chuyện với con một cách tự nhiên, xây dựng được sự tin tưởng và kính trọng của trẻ dành cho bố mẹ.

Với trẻ nhỏ 

Ba mẹ có thể dạy con tên gọi những bộ phận cơ thể hoặc hỏi xem con có biết/có thể phân biệt sự khác nhau giữa bé gái và bé trai hay không. Từ đây, bạn dẫn dắt qua những lời khuyên thiết thực cho con khi ở nhà cũng như ở trường:

• Con nên đóng cửa phòng khi thay quần áo
• Con nên đóng cửa toilet khi đi vệ sinh
• Ngủ trưa ở trường, con cần ngủ ở khu vực bạn cùng giới với mình
• Con mặc váy thì khi ngồi phải để ý

Giải thích dễ hiểu với trẻ ở độ tuổi tiểu học

Khi các bé đặt câu hỏi về giới tính, tình dục, cha mẹ cần hiểu trẻ đang tìm kiếm thông tin gì trước khi đưa ra câu trả lời phù hợp. Trẻ nằm trong độ tuổi từ 10-12 có thể hiểu biết cơ bản về ý nghĩa của sự gần gũi, khác biệt giới tính, quan hệ tình dục.

Đối với những trẻ dậy thì sớm, cha mẹ nên đề cập đến những thay đổi ở tuổi dậy thì và các khuynh hướng giới tính. Ngoài ra, cha mẹ cũng nên thường xuyên xem các chương trình về giáo dục giới tính cùng con, giải thích những điều mà con thắc mắc. 

Cung cấp kiến thức rõ ràng cho trẻ ở độ tuổi cấp hai

Trẻ ở độ tuổi cấp hai nên được dạy về cách tự bảo vệ bản thân, chăm sóc cơ thể tuổi dậy thì và cơ chế sinh sản. Trẻ từ 12-15 tuổi cần phải biết rõ ràng về chuyện giới tính. Cha mẹ không nên đẩy hoàn toàn việc giáo dục giới tính cho nhà trường mà bỏ lỡ cơ hội trò chuyện kỹ lưỡng với con. 

Ngoài ra, nhóm tuổi này nên được cung cấp thêm thông tin về những rủi ro trong quan hệ tình dục, nền tảng kiến thức chung về phòng tránh thai. Lưu ý, cha mẹ không nên biến chủ đề tình dục thành một cuộc trò chuyện tiêu cực. Không sử dụng cách thức dọa nạt hoặc làm cho trẻ cảm thấy xấu hổ, chỉ cần trung thực và thực tế về những rủi ro liên quan đến quan hệ tình dục.

Trò chuyện thân mật hơn với trẻ ở độ tuổi cấp ba

Các cuộc trò chuyện với trẻ ở độ tuổi cấp ba là phần mở rộng so với nhóm cấp hai. Nhưng cha mẹ nên tập trung vào lý do tại sao giới trẻ muốn quan hệ tình dục sớm. Cha mẹ cũng nên giáo dục cho con về các biện pháp tránh thai, các bệnh lây qua đường tình dục. Cách tiếp cận tốt nhất là bắt đầu nói chuyện với con về những mối quan hệ lành mạnh, các mức độ cảm xúc khác nhau, những tình huống phổ biến có thể gặp phải, cách giải quyết từng trường hợp. Cha mẹ không nên phán xét hoặc chỉ trích con trẻ trong cuộc trò chuyện vì nó có thể làm phản tác dụng.

Tổng kết 

Khi trò chuyện về giới tính, điều quan trọng là tạo ra câu chuyện phù hợp với độ tuổi để những buổi trò chuyện về giới tính trở nên dễ chịu 

Khi trẻ còn bé, chỉ cần nói cho con những ý niệm cơ bản về cấu tạo các bộ phận cơ thể, cách vệ sinh và giữ gìn chúng. Dặn dò con chỉ những ai được phép động chạm đến những vùng cơ thể quý giá này. Một mẹo đơn giản để giúp con trẻ hiểu bộ phận nào cần giữ gìn là sử dụng hình ảnh những người mặc đồ bơi. Những nơi nào có đồ bơi che lại, đó chính là chỗ các con cần giữ gìn.

Giáo dục giới tính cho trẻ không phải là một điều dễ dàng và cần thực hiện xuyên suốt quá trình phát triển của trẻ. Bố mẹ đóng vai trò là mắt xích quan trọng, giúp con tiếp cận với vấn đề giới tính ngay từ khi còn nhỏ, để con không phải bỡ ngỡ và chủ động bảo vệ bản thân mình trong những năm tháng sau này.